در گوشه‌ای از جزیره قشم، جایی نزدیک بندر باسعیدو، گورستانی قدیمی و کمتر شناخته‌شده وجود دارد که با نام گورستان انگلیسیها یا قبرستان اجنبی‌ها شناخته می‌شود. این گورستان، مکانی است که در آن تاریخ با طبیعت پیوند خورده و برای همیشه در یادها مانده است.
گورستان انگلیسیها تنها یک مکان تاریخی نیست، بلکه پنجره‌ای است به گذشته‌ی پربار قشم و نقش مهمی که این جزیره در روابط بین‌المللی و جریانات سیاسی ایفا کرده است. سکوت سنگ‌ها و خرابی‌های به‌جامانده هنوز حرف‌های زیادی برای گفتن دارند و نظر بسیاری از گردشگران را به خود جلب می‌کنند. در این راهنمای گردشگری از بلاگ سفرتاپ، با این گورستان تاریخی بیشتر آشنا می‌شویم. پس در ادامه با ما همراه باشید.
درباره گورستان انگلیسیها
قبرستان انگلیسیها یادگار دورانی است که قشم فقط یک جزیره‌ی آرام و گردشگری در خلیج فارس به‌شمار نمی‌رفت، بلکه محل رفت‌وآمد تاجران، نظامیان و مسافران خارجی بود که خیلی‌هاشان برای همیشه در این جزیره ماندند و در خاک آن آرام گرفتند. در این منطقه از قشم، سنگ قبرهایی وجود دارند که نوشته‌های مختلف به زبان‌های گوناگون فارسی، انگلیسی، عربی و حتی هندی روی آن‌ها دیده می‌شوند. این‌ها نشانه‌های مهمی از روزگاری هستند که قشم میزبان مردمانی از سرزمین‌های گوناگون بوده است.
بسیاری از بازدیدکنندگان وقتی به این محل می‌آیند، سرشار از احساس کنجکاوی و احترام به گذشته می‌شوند. بعضی‌ها آن را محلی مقدس می‌دانند و جایی برای دعا کردن و روشن کردن شمع در نظر می‌گیرند. بعضی دیگر هم فقط به‌دنبال دیدن نشانه‌های تاریخی و نقاط کمتردیده‌شده‌ی جزیره هستند.
تاریخچه گورستان انگلیسیها
یادگار یکی از حساس‌ترین دوره‌های تاریخی ایران در زمان قاجار است.
قدمت و پیشینه تاریخی
قدمت این گورستان به بیش از ۲۰۰ سال پیش برمی‌گردد؛ به دوره‌ی حکومت فتحعلی‌شاه قاجار که شمار زیادی از مأموران دولت بریتانیا در جزیره‌ی قشم مستقر بودند و در این منطقه فعالیت می‌کردند.
این گورستان به همراه دکل‌های دیدهبانی، قلعه ساحلی کوچک و توپ‌های جنگی، بخشی از استقرار نظامی انگلیسیها در جنوب ایران محسوب می‌شود.
اهداف حضور انگلیسیها
انگلیسیها به دنبال تسلط کامل روی خلیج فارس و استفاده از موقعیت استراتژیک جزیره قشم برای کنترل مسیرهای دریایی و منافع تجاری بودند.
اما همان‌طور که تاریخ نشان داده، این حضور دوام نیاورد. مردم ایران در برابر نفوذ بیگانگان ایستادند و نقشه‌های استعماری را نقش بر آب کردند.
نشانه‌های شکست
اکنون سنگ قبرهای شکسته، برج‌های فروریخته و توپ‌های زنگ‌زده بیشتر از آنکه نشانی از قدرت باشند، نشانه‌ای از شکست سخت انگلیسیها هستند.
نماد مقاومت مردم ایران‌زمین
گورستان اجنبی‌ها، نه‌تنها یادآور دوران پرتنش استعمار است، بلکه نمادی است از مقاومت و پایداری مردم ایران‌زمین.
هر قطعه باقی‌مانده در این منطقه، از سنگ و توپ گرفته تا خاک و شن، بخشی از روایت مردمان سرسخت منطقه است که با ایستادگی و فداکاری توانستند تاریخ خود را از دست اجنبی‌ها نجات دهند و آن را حفظ کنند.
بازدید از گورستان
امروزه بازدید از این گورستان فرصتی است برای لمس بخشی از تاریخ نه‌چندان دور جزیره که هنوز رد پای آن باقی مانده و داستان‌های زیادی برای بازگو کردن دارد.
معماری گورستان اجنبی‌ها
سنگ قبرهای گورستان اجنبی‌ها با سادگی خاصی طراحی شده‌اند و سبک کلاسیک و معماری قبرهای انگلیسی قرن نوزدهم را به نمایش می‌گذارند. فرم مستطیلی این سنگ‌ها همراه با کنده‌کاری‌های رویشان فضایی آرام و قابل تأمل ایجاد کرده‌اند.
صلیب‌های حک‌شده روی بسیاری از سنگ قبرها هم نمادی از آیین مسیحیت و باورهای مذهبی انگلیسیها هستند و هویتی فرهنگی به قبرستان بخشیده‌اند. چندین قبر ساده هم که تنها با شن و تکه سنگ‌ها شکل گرفته‌اند در میان سایر قبرها وجود دارند.
اهمیت تاریخی و گردشگری گورستان انگلیسیها
گورستان انگلیسیها در جزیره قشم، یکی از جاذبه‌های منحصربه‌فرد تاریخی است که از تاریخ کمتردیده‌شده‌ی جزیره خبر می‌دهد. این مکان با فضای خاص و سکوتی معنادار گردشگران را به دل تاریخ می‌برد و با داستان‌های تلخ و شیرین دوران استعمار روبه‌رو می‌کند.
قبرهایی که در این گورستان وجود دارند، بازتابی از حضور قدرت‌های خارجی در خلیج‌فارس هستند و می‌توانند دید تازه‌ای را نسبت به تعاملات گذشته‌ی شرق و غرب ارائه دهند. برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ، این گورستان تجربه‌ای ارزشمند و آموزنده فراهم می‌کند. شما همچنین میتوانید از این بقایای تاریخی عکاسی کنید و لحظات خاطره‌انگیزی را به ثبت برسانید.
گورستان انگلیسی‌های قشم کجاست؟
گورستان انگلیسیها که مردم محلی به آن قبرستان شوریده یال علیا هم می‌گویند در روستای باسعیدو قرار دارد و محل دفن نظامیان انگلیسی و کارکنان کمپانی هند شرقی بریتانیا است. این گورستان، جزو مهم‌ترین دیدنیهای تاریخی است که قطعا نام آن را در راهنمای سفر به قشم شنیده‌اید.
موقعیت مکانی قبرستان
روستای باسعیدو در غربیترین نقطهی جزیره قشم و در فاصله‌ی حدود ۱۰۰ کیلومتری از مرکز قشم قرار گرفته است. این روستا با جمعیتی حدود ۲۰۰۰ نفر یکی از مقاصد گردشگری مهم در جزیره به شمار می‌رود. باسعیدو در گذشته پایگاه انگلیسیها بوده و از آن دوره آثاری مانند انبار زغال‌سنگ، مهمان‌سرا و گورستان پرتغالی‌ها باقی مانده است.
فرهنگ بومی در روستای باسعیدو با شور و نشاط زندگی روزمره‌ی مردم درآمیخته است. ساکنان این منطقه با برپایی مراسم و جشن‌های سنتی و موسیقی محلی ریشه‌های فرهنگی خود را زنده نگه می‌دارند و باسعیدو را به یکی از بهترین جاهای دیدنی قشم در بهار و عید نوروز تبدیل می‌کنند.
روستاهای نزدیک به قبرستان انگلیسیها
همان‌طور که گفتیم، قبرستان انگلیسیها در نزدیکی روستای باسعیدو قرار دارد. روستای باسعیدو هم در دهستان دولاب و بخش حرا واقع شده و نزدیک به روستاهای مرادی و گوری است.
جاهای دیدنی گورستان انگلیسیها
مهم‌ترین دیدنی‌ها در گورستان انگلیسیها بقایای باقی‌مانده از دکل‌های دیدهبانی و سنگ قبرها هستند. در بازدید از این گورستان تاریخی در قشم با سنگ قبرهای قدیمی و اغلب شکسته روبه‌رو می‌شوید که هرکدام نشانه‌ای از تاریخ کهن این منطقه هستند.
یکی از دیدنیهای مهم این گورستان، ستونی یادبودی است که با وجود فرسایش و گذر زمان همچنان به‌عنوان نمادی از حضور تاریخی انگلیسیها در جزیره باقی مانده است. اگرچه بسیاری از سنگ‌نوشته‌ها تخریب شده‌اند و برخی قبرها هم به‌کلی از بین رفته‌اند، این ویرانی‌ها همچنان دیدنی هستند و بخشی از روایت تاریخی قبرستان را شکل می‌دهند.
جاهای دیدنی نزدیک قبرستان انگلیسیها
در سفر به این جزیره، حتما باید به جاهای دیدنی قشم سر بزنید. بهترین کار این است که آن‌ها را به گروه‌های مختلف تقسیم کنید و در هر منطقه چندین جاذبه‌ی گردشگری را با هم ببینید تا در وقت و هزینه‌های‌تان صرفه‌جویی شود. در سفر به قبرستان انگلیسیها میتوانید به دیدنیهای زیر هم دیدن کنید.
- اسکله صیادی باسعیدو
- لنگرگاه غروب قشم
- برج دیدهبانی انگلیسیها
- روستای گوری
بهترین زمان برای بازدید از گورستان انگلیسیها
بهترین زمان برای بازدید از گورستان انگلیسیها از پاییز تا اوایل بهار است، زیرا در این زمان آبوهوای قشم خنکتر و دل‌پذیرتر می‌شود. به طور کلی، قشم آبوهوای گرم و شرجی دارد و سفر به این جزیره در فصول گرم لذت‌بخش نخواهد بود.
اما در پاییز و زمستان که بهترین فصل سفر به قشم هستند میتوانید از گردش در فضای باز و دیدن مکان‌های تاریخی جزیره لذت بیشتری ببرید و سفری به‌یادماندنی داشته باشید.
گورستان انگلیسیها؛ فرصتی برای سفر در دل تاریخ
گورستان انگلیسیها در قشم نه‌تنها یادگاری از دوران استعمار و حضور بیگانگان در جنوب ایران است، بلکه آینه‌ای از مقاومت مردم و تاریخ پرفراز و نشیب جزیره به شمار می‌رود. این مکان با معماری ساده، فضای رازآلود و نشانه‌هایی از فرهنگ‌های گوناگون، تجربه‌ای خاص برای علاقه‌مندان به تاریخ و طبیعت رقم می‌زند. بازدید از این گورستان فرصتی برای تأمل در گذشته و شناخت لایه‌های پنهان هویت قشم است.
