سوغات هرمز؛ دیاری پُر از رنگ و طرح

هرمز همان جایی است که خیلی از گردشگرها برای دیدن روی ماه جنوب آن را انتخاب می‌کنند. این جزیره زیبایی‌هایی زیادی دارد اما همه‌چیز که جاذبه‌های طبیعی و گردشگری نیست. حالا که تا اینجا آمده‌اید باید سوغات هرمز را هم برای خودتان بخرید. زنان جزیره آنقدر هنرمند هستند که از صنایع دستی خودشان یک بازار در نزدیکی قلعه‌ پرتغالی‌های راه اندا‌خته‌‌اند. پس اگر قصد خرید از هرمز را دارید، باید به این بازار بروید. اما  می‌دانید سوغات معروف هرمز چیست و وقتی پایتان به بازار رسید باید چه چیزهایی بخرید؟ برای همین هم در این مقاله از مجله گردشگری سفرتاپ به معرفی سوغات خوردنی و پوشیدنی هرمز می‌پردازیم.

سوغات خوراکی هرمز چیست؟

سوغات خوراکی هرمز، بیشتر شامل انواع نان و ادویه می‌شود. البته جزیره، انواع ماهی و میگو هم دارد. اما شاید بردنش به شهری دور سخت باشد. از طرفی ممکن است ماهی‌ها و میگوها در طول مسیر فاسد شوند.

نان سنتی توموشی

نان‌های محلی یکی از سوغات معروف هرمز هستند که لذیذترین آن‌ها «توموشی» یا تموشی است. در هرمز، حدود 20 نوع نان پخته می‌شود که در همه آن‌ها از ادویه‌های بندری و سس‌های مخصوص استفاده می‌کنند.

نان‌های محلی معمولا بهترین انتخاب برای صبحانه و عصرانه در جزیره هستند. نان تمشی یا توموشی با مهیاوه، تخم‌مرغ، سوراغ و پنیر آماده می‌شود و طعمی بی‌نظیر دارد. یکی از دلایلی که زنان محلی برای پخت نان از سس‌ها استفاده می‌کنند، طعم ویژه آن‌ها است. در هرمز سسی با خاک خوراکی کوه‌های جزیره آماده می‌شود که به رنگ سرخ است و طعمی متفاوت دارد. هرمزی‌ها به این سس «گلک» می‌گویند. در ادامه چند تا از محبوب‌ترین نان‌های محلی جزیره آمده است.

• نان خمیر؛
• نان کروسی؛
• نان بالاتاوه.

ادویه‌های محلی

غذاهای محلی جزیره هرمز به ادویه‌های محلی خود می‌نازند. وقتی در بازار قدم بزنید، بوی ادویه‌ای که تازه آسیاب شده مشامتان را پُر می‌کند. اما جذابیت ماجرا این‌جاست که مردم محلی فقط از زیره و فلفل و دارچین و گشنیز و هل به‌عنوان ادویه استفاده نمی‌کنند. آن‌ها بعضی روزها به کوه خوراکی جزیره می‌روند و خاک آن را جمع می‌کنند. ادویه‌ای که از این کوه به‌دست می‌آید «گلک» نامیده می‌شود و به‌همین‌دلیل هم به کوه خوراکی هرمز، گلک می‌گویند.

اهالی هرمز با گلک نوعی سس ویژه درست می‌کنند. آن‌ها خاک خوراکی را در آب ریخته و اجازه می‌دهند ته‌نشین شود. بعد آب باقی‌مانده که قرمز شده را برداشته و به آن نوعی نمک کوهی اضافه می‌کنند. در نتیجه سوغاتی هرمز یعنی سس گلک آماده می‌شود.

از هرمز چی بخریم؟

وقتی بهترین فصل سفر به هرمز را انتخاب کردید، غیر از خوراکی‌های خوشمزه‌ای که در بخش قبلی به آن‌ها اشاره شد می‌توانید صنایع دستی زنان جزیره را هم از بازارهای محلی و سنتی بخرید.

بُرقَع

برقع نشانه اصالت، فرهنگ غنی و آداب و رسوم مردم جزیره است. برقع نوعی نقاب است که زنان محلی آن را به صورت می‌زنند. چشمان زیبا و سبز زنان هرمزی از زیر این برقع‌ها آن‌قدر خودنمایی می‌کند که هر زنی را برای خرید وسوسه خواهد کرد.

زنان هرمزی انگار اعتقادی به نقاب‌های ساده ندارند. آن‌ها با هنر سوزن‌دوزی خود، با تارهایی از رنگ‌های مختلف به جان برقع سوزن می‌زنند و آن را به یک اثر هنری باورنکردنی و خارق‌العاده تبدیل می‌کنند. وقتی برای خرید از هرمز برنامه‌ریزی می‌کنید، همیشه باید یک برقع در سبد خرید شما باشد. این سوغات هرمز همان یادگاری است که در گوشه خانه، هول‌ولای سفر به جان‌تان می‌اندازد. چون ریشه‌های تزئینی برق که در باد تکان می‌خورد، خود نمونه‌ای از هنر اصیلی است که انگار فقط برای هرمز ساخته شده است.

صنایع دستی با صدف‌ها

هرمز جزیره‌ای در دل آب‌های خلیج فارس از هر طرف به دریا دسترسی دارد، برای همین هم ساحل آن پُر از صدف‌ها و گوش‌ماهی‌هایی است که در شکل و رنگ بی‌نظیر هستند. زنان جزیره از این موقعیت استفاده کرده و صدف‌ها و مرجان‌ها، مروارید و گوش‌ماهی و سنگ‌های زینتی را به سوغاتی هرمز تبدیل می‌کنند. وقتی راهنمای کامل سفر به هرمز را دنبال کنید، بازاری را پیدا می‌کنید که پُر از این دست‌سازهای هنری است.

زیورآلات دریایی جزیره هرمز نه‌تنها نمونه‌ای زیبا از سوغات معروف هرمز هستند، بلکه نشانه‌ای از فرهنگ و تاریخ و سنت‌های مردم جزیره هم بوده و اهالی آن‌ها را با ذوق و عشق می‌سازند. خرید از هرمز کار راحتی است، فقط باید به بازار محلی که در نزدیکی قلعه پرتغالی‌ها قرار دارد بروید.

زیورآلات گلابتون

زنان هرمزی، فقط از گلابتون برای تزئین لباس‌های محلی استفاده نمی‌کنند. آن‌ها زیورآلاتی مثل گوشواره، گردنی و دست‌بند و انگشتر درست می‌کنند که طرح و نقشی ذهنی و تکرارنشدنی دارد. بافت زیورآلات گلابتونی کار بسیار سختی است چون باید با دقت گره‌ها در هم تنیده شوند. این نمونه از سوغات هرمز می‌تواند نوعی یادگاری به‌یادماندی برای شما و دوستان‌تان باشد.

لباس محلی

یکی از خاص‌ترین سوغاتی‌های هرمز، لباس‌های محلی هستند. تصور اینکه لباسی ساده و بدون تزئین می‌خرید را از سرتان بیرون کنید. زنان هرمزی علاقه‌ای به چیزهای ساده ندارند و با طرح‌های ذهنی و تار و پودر از رنگ‌های زیبا نمادی از جزیره هرمز می‌سازند.

دختران هرمزی هم از سن کم، سوزن‌دوزی را از مادران خود یاد می‌گیرند. زنان هرمزی هر روزی که بتوانند در خانه یکی از همسایه‌ها دور هم جمع می‌شوند و دورهمی سوزن‌دوزی راه می‌اندازند. اما هنر دستان آن‌ها فقط به سوزن‌دوزی ختم نمی‌شود. در ادامه انواع روش‌های دوخت روی لباس‌های محلی معرفی می‌شوند.

• رودوزی؛
• پولک‌دوزی؛
• کمِه‌دوزی؛
• گلابتون‌دوزی؛
• خوس‌دوزی؛
• شَک‌بافی.

لباس‌های محلی زنان هرمزی هم شامل موارد زیر می‌شود.

• شلوار بندری؛
• روسری بندری؛
• لَچَک؛
• چادر؛
• پیراهن بلوچی؛
• پَشک؛
• پیراهن کمرچین.

کیف‌های سوزن‌دوزی

زنان هرمزی هر چیزی که ماهیت پارچه و دوخت داشته باشد را به اثری هنری تبدیل می‌کنند. بنابراین آنقدر دستتان در خرید سوغات هرمز باز است که می‌توانید در هر گوشه از بازار چیزی متفاوت و خاص برای خودتان هدیه بخرید.

کیف‌های سوزن‌دوزی یکی از سوغاتی‌های محبوب جزیره است که با الگوهای ذهنی روی پارچه سوزن‌دوزی شده است. زنان محلی برای سوزن‌دوزی دست‌شان باز است چون می‌توانند از المان‌های مهم فرهنگی و طبیعی هرمز برای انتخاب طرح استفاده کنند. لازم است بدانید که سوزن‌دوزی روی لباس‌های محلی، برقع و کیف‌، زمان زیادی می‌برد. چون این کار بسیار ظریف است.

چرا خاک هرمز سوغاتی نیست؟

اصلا چرا باید این سوال را پرسید، مگر خاک سرزمینی را می‌توان فروخت؟

هرمز خاک بی‌نظیری دارد، رنگ‌هایی از طیف‌های قرمز و آجری و کرم و سفید که در هر جای جزیره پیدا می‌شوند. یکی از دلایل شهرت هرمز هم همین خاک رنگی است. خاک جزیره به اندازه‌ای تنوع رنگی دارد که مردم محلی هر سال در نوروز و روز خلیج فارس با این خاک فرشی بزرگ را به دار ساحل می‌آویزند.

اما متاسفانه چیزی که هر گردشگری را افسرده و غمگین می‌کند، خاک هرمز است که بعضی از محلی‌ها آن را درون شیشه زندانی کرده‌اند. آن‌ها این کار را برای امرارمعاش می‌کنند اما این فرهنگ غلطی است. چون دانه‌‌دانه خاک هرمز متعلق به اینجاست و نباید با آن تجارت کرد.

بنابراین خاک هرمز سوغات نیست که آن را با خودتان به خانه برده و روی طاقچه بگذارید. شما می‌توانید با کمک دیگر گردشگرها خاک هرمز را از چنگ این متجاوزان آزاد کنید. پس در سفر به جزیره، شیشه‌های خاک رنگی را نخرید. اجازه دهید این فرهنگ غلط برچیده شود.

سوغات هرمز و دست‌سازی‌هایی دیدنی

جزیره‌ای که در زیر سایه هرمزگان قرار گرفته و به خاطر اسمش می‌توان آن را بچه هرمزگان نامید، سرزمینی پُر از خاطره و رنگ و لعاب است. جزیره هرمز همان جایی است که باید برای اولین سفر جنوب به آن‌جا بروید. این جزیره غیر از جاذبه‌های گردشگری، سوغاتی‌هایی دلنشین دارد. سوغات هرمز به دو دسته اصلی خوراکی و پوشیدنی تقسیم می‌شوند که شامل ادویه، نان‌های محلی، لباس‌های محلی، برقع و زیورآلات دریایی و هنری هستند. 

از میان آن‌ها، سوغات معروف هرمز، همان برقعی است که چهره هر زن ایرانی را اصیل‌تر می‌کند. فقط حواس‌تان باشد وقتی برای خرید از هرمز به بازار رفتید، اصلا شیشه‌های خاک رنگی را نخرید. خاک جزیره در این شیشه‌ها اشک می‌ریزد چون در حال جدا شدن از سرزمین خود است.