تهران، پایتخت بزرگ و پرهیاهوی ایران، شهری قدیمی است که محلههای مهمی را در خیابان‌های شلوغ و برج‌های بلندش پنهان کرده که گنجینه‌هایی از تاریخ، فرهنگ و هویت ایرانی هستند. محلههای قدیمی تهران از جمله سنگلج، عودلاجان، لالهزار و امامزاده یحیی خاطرات زیادی را از روزگار پهلوی، قاجار و حتی پیش از آن تعریف می‌کنند. در این مطلب از مجله سفرتاپ، به این محلهها پرداخته‌ایم.
گذری از محلههای قدیمی تهران
در کوچه‌پس‌کوچه‌های محلههای قدیمی تهران، هنوز می‌توانید ردپای معماری اصیل ایرانی، بازارهای سنتی، خانه‌های تاریخی و اماکن مذهبی و فرهنگی را ببینید که تاریخ کهن تهران را زنده نگه می‌دارند. از تئاتر نصر و مسجد امام گرفته تا خانه‌موزه‌ها و قهوه‌خانه‌های قدیمی، بازدید از این جاهای دیدنی تهران، فرصتی بی‌نظیر برای لمس تهرانِ واقعی خواهد بود.
اگر می‌خواهید تهران اصیل و واقعی را ببینید و تجربه‌ای متفاوت از گردش در پایتخت داشته باشید، حتما باید سری به محلههای قدیمی تهران بزنید که در ادامه معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
محله سنگلج
محله‌ی سنگلج یکی از محلههای قدیمی و از جاهای دیدنی تهران است که در مرکز این شهر قرار دارد. این محله از شمال به خیابان امام خمینی (سپه)، از جنوب به خیابان مولوی، از شرق به خیابان خیام (جلیل‌آباد) و از غرب به خیابان وحدت اسلامی (شاهپور) می‌رسد.
سنگلج در دوره‌ی قاجار یکی از پنج محله اصلی تهران بود و بافتی متراکم از خانه‌ها، بازارچه‌ها و کوچه‌های باریک داشت. این محله، به دلیل وجود قنات‌ها و باغ‌های متعدد، یکی از سرسبزترین نقاط تهران قدیم به شمار می‌رفت.
سنگلج، زادگاه یا محل زندگی بسیاری از شخصیت‌های برجسته سیاسی و مذهبی ایران بوده، که از بین آنها می‌توانیم به محمد مصدق و محمدرضا پهلوی اشاره کنیم. همچنین خانه پدری دکتر محمود حسابی در این محله قرار دارد.
اماکن دیدنی زیادی هم در محله‌ی سنگلج وجود دارند که شامل تماشاخانه سنگلج، یکی از قدیمیترین سالن‌های تئاتر ایران، پارک شهر، نخستین پارک عمومی تهران و کلیسای سورپ گئورگ می‌شوند. این جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی نشان‌دهنده تاریخ و اهمیت بالای محله‌ی سنگلج هستند.
- لوکیشن محله سنگلج
پیشنهاد خواندنی
محله عودلاجان
عودلاجان، یکی دیگر از اصلی‌ترین محلههای قدیمی تهران است. این محله از شمال به خیابان امیرکبیر، از جنوب به خیابان پانزده خرداد، از شرق به خیابان ری و از غرب به خیابان ناصرخسرو می‌رسد.
عودلاجان، در دوران صفویه و قاجار شکل گرفت و به دلیل نزدیکی به بازار بزرگ تهران، محل سکونت اعیان، تجار و خانواده‌های مرفه بود. این محله با بافت سنتی، کوچه‌های باریک و خانه‌های تاریخی هنوز هم نشانه‌هایی از تاریخ پایتخت را در خود دارد.
از اماکن دیدنی عودلاجان، می‌توانیم امامزاده یحیی با گنبد مخروطی به سبک معماری خوارزمشاهی، تیمچه اکبریان با قدمت ۲۶۰ سال، بازارچه‌ی سنتی عودلاجان، کاخ گلستان، عمارت مسعودیه، خانه‌ی دبیرالملک و موزه‌ی مدرس را نام ببریم. این محله همچنین محل زندگی اقلیتهای مذهبی مانند کلیمیان، مسیحیان و زرتشتیان بوده و چندین کنیسه و کلیسا هم در آن وجود دارند.
- لوکیشن محله عودلاجان
محله بازار
محله بازار تهران در مرکز شهر قرار دارد و از شمال به خیابان پانزده خرداد، از جنوب به خیابان مولوی، از شرق به خیابان مصطفی خمینی و از غرب به خیابان خیام می‌رسد. بازار تهران در دوران صفویه پایه‌گذاری شد و در دوره‌ی قاجار گسترش پیدا کرد و مسقف شد.
این محله، نه‌تنها مرکز اقتصادی تهران است، بلکه به‌عنوان یک جاذبه‌ی تاریخی، فرهنگی و اجتماعی هم شناخته می‌شود. از اماکن دیدنی آن می‌توانیم به مسجد امام (مسجد شاه سابق)، تیمچه حاجب‌الدوله، چهارسوق بزرگ و سراهای متعدد اشاره کنیم. بازار تهران بیش از ۱۰ کیلومتر دالان‌های سرپوشیده و هزاران مغازه دارد و به همین دلیل همچنان یکی از مهم‌ترین مراکز خرید و فروش کالا در کشور محسوب می‌شود.
- لوکیشن بازار تهران
پیشنهاد خواندنی
محله چالهمیدان
محله چالهمیدان هم از اصلی‌ترین محلههای قدیمی تهران به شمار می‌رود. این محله از شمال به خیابان ۱۵ خرداد، از غرب به خیابان مصطفی خمینی، از جنوب به خیابان مولوی و از شرق به خیابان ری می‌رسد.
چالهمیدان، در زمان شاه تهماسب صفوی برای تامین مصالح ساخت حصار شهر خاک‌برداری می‌شد و به‌تدریج به منطقه‌ای مسکونی تبدیل شد. چالهمیدان در دوره قاجار به‌عنوان یکی از محلههای پرجمعیت تهران شناخته می‌شد و بافت اجتماعی آن را هم عمدتا طبقات کارگر و پایین‌دست تشکیل می‌دادند که ادبیات چاله‌میدانی را شکل دادند.
از اماکن دیدنی این محله می‌توانیم به سرای کاظمی که اکنون به‌عنوان خانه‌موزه تهران قدیم فعالیت می‌کند، اشاره کنیم. در این منطقه همچنین می‌توانید حوزه‌ی علمیه فتحیه (حاج ابوالفتح) را ببینید که یکی دیگر از بناهای قاجاری منطقه است و معماری منحصربه‌فردی دارد. بازارچه‌های سنتی، حمام‌های قدیمی و ساباط‌های تاریخی هم از دیگر جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی چالهمیدان به شمار می‌روند.
- لوکیشن محله چاله میدان
محله ارگ
محله‌ی ارگ هم در گروه اصلی‌ترین محله های قدیمی تهران قرار دارد. این محله از جنوب به خیابان پانزده خرداد، از شمال به میدان امام خمینی، از شرق به خیابان ناصرخسرو و از غرب به خیابان خیام می‌رسد.
محله ارگ، در دوران صفویه و زندیه شکل گرفت و در دوره قاجار به‌عنوان مرکز حکومتی و اداری تهران شناخته شد. اماکن دیدنی این محله شامل شمس‌العماره، دارالفنون، تکیه دولت و میدان ارگ می‌شوند. این ساختمان‌ها، نمادهایی از شکوه معماری قاجاری و تحولات اجتماعی و فرهنگی آن دوره هستند.
- لوکیشن محله ارگ
محله دولت
دروازه دولت یکی از دروازه‌های تاریخی تهران بود که در محل تقاطع خیابان‌های انقلاب (شاهرضا) و مفتح (روزولت) قرار داشت و یکی از ورودی‌های اصلی شهر در دوره قاجار شناخته می‌شد. این دروازه در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار ساخته شد و با کاشی‌کاری‌های زیبا و ساختار سه‌طبقه‌ای خود نمایانگر شکوه معماری آن دوره بود.
دروازه دولت به‌عنوان یکی از ۱۲ دروازه حصار ناصری، نقش مهمی در کنترل ورود و خروج به شهر ایفا می‌کرد و خیابان‌های معروفی از جمله خیابان لالهزار در این محله قرار داشتند. با توسعه شهر در دوره پهلوی این دروازه تخریب شد و امروزه تنها نام آن در ایستگاه متروی دروازه دولت باقی مانده است.
- لوکیشن محله دولت
پیشنهاد خواندنی
دروازه قزوین
دروازه قزوین، یکی دیگر از ۱۲ دروازه تاریخی تهران بود که در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار در ورودی خیابان قزوین (میدان قزوین کنونی) ساخته شد. با گسترش شهر تهران و تخریب برج و باروی شاه طهماسبی، دروازه قزوین به‌عنوان بخشی از طرح توسعه‌ی شهری به سبک پاریسی با کاشی‌کاری‌های زیبا و معماری صفوی ساخته شد. امروزه از این دروازه اثری باقی نمانده و محل آن به میدان قزوین تبدیل شده است، اما همچنان به‌عنوان نمادی از تاریخ و فرهنگ تهران قدیم شناخته می‌شود.
- لوکیشن میدان قزوین
خیابان لالهزار؛ از خاطره‌انگیزترین محلههای قدیمی تهران
خیابان لالهزار در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار، با الهام از خیابان‌های مدرن اروپایی به‌ویژه شانزه‌لیزه پاریس طراحی و احداث شد. این خیابان در ابتدا بخشی از باغ لالهزار بود که به دستور شاه قاجار به خیابانی مدرن تبدیل شد.
مرکز فرهنگی و هنری دوره قاجار و پهلوی
لالهزار به‌عنوان مرکز فرهنگی و هنری تهران شناخته می‌شد و میزبان تئاترها، سینماها، رستوران‌ها و فروشگاه‌های معروف بود. موسیقی کوچه‌بازاری در این منطقه متولد شد و بسیاری از هنرمندان و چهره‌های فرهنگی فعالیت خود را از لالهزار آغاز کردند.
اوج شکوفایی در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ خورشیدی
این خیابان به مرکز تفریحی و فرهنگی تهران تبدیل شد. سینماهای متروپل، کریستال و رکس، تماشاخانه‌های نصر و پارس و فروشگاه‌ها و کافه‌های لوکس باعث رونق و محبوبیت لالهزار شدند. ساختمان‌های مهمی مانند مدرسه و کلیسای ژاندارک ساخته نیکلای مارکف نیز در نزدیکی این منطقه قرار دارند.
تغییرات پس از انقلاب و وضعیت کنونی
با گذر زمان و تغییرات اجتماعی و فرهنگی پس از انقلاب، بسیاری از سالن‌های تئاتر و سینماها تعطیل شدند. با وجود این، یادگارهایی از شکوه گذشته همچنان در معماری برخی ساختمان‌های قدیمی و سردر سالن‌ها باقی مانده است. اگرچه لالهزار امروزه فضای هنری گذشته را ندارد، اما همچنان بخشی جدایی‌ناپذیر از اهمیت تاریخی پایتخت و حال‌وهوای قدیمی آن است.
- لوکیشن محله لاله زار
پیشنهاد خواندنی
محله پاچنار
پاچنار یکی از اصیل‌ترین محلههای قدیمی تهران محسوب می‌شود که قدمت آن به دوره قاجار برمیگردد. نام این محله به احتمال زیاد از درختان چنار بلند و کهن‌سال منطقه گرفته شده و امروزه همچنان نشانه‌هایی از معماری قاجاری در کوچه‌ها و ساختمان‌های آن دیده می‌شود.
نزدیکی پاچنار به بازار بزرگ تهران، آن را به یکی از مراکز تجاری پررونق تبدیل کرده است. این محله با فروشگاه‌های پوشاک، پارچه و کفش، مقصدی عالی برای خرید به شمار می‌رود و بافت فرهنگی متنوع آن هم هویت و اهمیت ویژه‌ای به منطقه داده است.
- لوکیشن محله پاچنار
محله پامنار
پامنار یکی دیگر از محلههای قدیمی تهران است که بخشی از محله عودلاجان به شمار می‌رود. این محله با کوچه‌های باریک و معماری سنتی‌اش بخشی از بافت تاریخی تهران را شکل می‌دهد و یادآور دوران قاجار است.
پامنار در نزدیکی بازار بزرگ تهران قرار دارد و از دیرباز محل فعالیت‌های تجاری و فرهنگی بوده است. وجود بناهای تاریخی مانند مسجد جامع بازار و مدرسه محمدیه در اطراف آن، اهمیت فرهنگی این منطقه را دوچندان کرده است. امروزه پامنار با حفظ ویژگی‌های تاریخی‌اش از مقاصد گردشگری فرهنگی تهران در نظر گرفته می‌شود.
- لوکیشن محله پامنار
محله امامزاده یحیی
امامزاده یحیی هم منطقه‌ای قدیمی در دل محله‌ی تاریخی عودلاجان است. این محله با کوچه‌های باریک و معماری سنتی بازتابی از تهران قدیم است و مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ تهران خواهد بود.
در مرکز این محله آرامگاه امامزاده یحیی قرار دارد که یکی از قدیمیترین زیارتگاه‌های تهران است. گنبد فیروزه‌ای رنگ، کاشی‌کاری‌های زیبا و کتیبه‌های تاریخی این آرامگاه جلوه‌ای خاص به آن بخشیده‌اند. درخت چنار کهن‌سالی هم در حیاط این امامزاده قرار دارد که قدمتش به ۹۰۰ سال پیش برمیگردد و به فضای معنوی این مکان افزوده است.
محله امامزاده یحیی علاوه‌بر آرامگاه، خانه بناهای تاریخی متعددی از جمله عمارت کاظمی، دبیرالملک و مهرانگیز کامبیز است که یادگار دوران قاجار هستند. حمام نواب، مدرسه معمارباشی و خانه مدرس هم از دیگر جاذبه‌های این محله هستند که هر یک داستانی از تاریخ تهران را روایت می‌کنند.
- محله امامزاده یحیی
محله شمیران
شمیران، که بیشتر «شمرون» گفته می‌شود، منطقه‌ای تاریخی و کوهستانی در شمال تهران است. شمیران از محله های قدیمی تهران است که خود شامل محلههای مهمی مانند نیاوران، زعفرانیه و تجریش می‌شود. این منطقه در گذشته به‌عنوان ییلاق تهران و حومه آن شناخته می‌شد و به دلیل آب‌وهوای مناسب محل سکونت ثروتمندان بوده است.
از جاذبه‌های گردشگری شمیران می‌توان به کاخ نیاوران، کاخ سعدآباد، امامزاده صالح، پارک جمشیدیه، بازار تاریخی تجریش، باغ فردوس و خانه دکتر حسابی اشاره کرد. شمیران همچنین دارای فضای سبز گسترده و تعداد بی‌شماری درخت چنار تنومند و کهن‌سال است که به نماد این منطقه تبدیل شده‌اند.
محله ده ونک
محله ده ونک با حفظ بافت سنتی و تاریخی خود همچنان هویت اصیلش را در شهر مدرن تهران نگه داشته است. این محله که در دوره قاجار از املاک میرزا حسن‌خان مستوفی‌الممالک بود، امروزه میزبان دانشگاه الزهرا است که در محل باغ مستوفی قرار دارد.
از جاذبه‌های دیدنی ده ونک می‌توان به بوستان باغ ایرانی اشاره کرد. این باغ با طراحی سنتی ایرانی فضای آرامش‌بخشی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. کوچه‌های باریک و خانه‌های قدیمی هم در این محله وجود دارند که معماری سنتی تهران را به نمایش می‌گذارند.
- لوکیشن محله ده ونک
پیشنهاد خواندنی
تجریش
تجریش یکی از قدیمیترین و پرجاذبه‌ترین محلههای تهران در شمیران است که تاریخچه‌ای کهن دارد و در گذشته‌های دور به‌عنوان ییلاق اشراف قاجاری و محل سفارت‌خانه‌های خارجی شناخته می‌شد. بازار سنتی تجریش با غرفه‌های متنوع و معماری اصیل از مراکز خرید محبوب در این منطقه است. همچنین امامزاده صالح، کاخ سعدآباد، باغ فردوس و موزه سینما در این منطقه قرار دارند.
- لوکیشن محله تجریش
محله یوسف‌آباد
محله یوسف‌آباد یکی از مناطق قدیمی و اصیل پایتخت است که در اواخر دوره قاجار توسط میرزا یوسف مستوفی‌الممالک بنیان‌گذاری شد. این محله از غرب به بزرگراه کردستان و محله‌ی امیرآباد، از شرق به خیابان ولیعصر و محله‌ی عباس‌آباد، از شمال به بزرگراه شهید همت و محله ونک و از جنوب به خیابان دکتر فاطمی و دوراهی یوسف‌آباد می‌رسد.
| عنوان | توضیحات |
| لوکیشن | لوکیشن محله یوسف آباد |
| محدوده جغرافیایی | غرب: بزرگراه کردستان و محله‌ی امیرآبادشرق: خیابان ولیعصر و محله‌ی عباس‌آبادشمال: بزرگراه شهید همت و محله ونکجنوب: خیابان دکتر فاطمی و دوراهی یوسف‌آباد |
| خیابان‌ها و میدان‌های مهم | خیابان سید جمال‌الدین اسدآبادی (پیش‌تر خیابان یوسف‌آباد): پررفت‌وآمد و بیشتر واحدهای اطراف تجاری هستندمیدان سید جمال‌الدین اسدآبادی (پیش از انقلاب: میدان کلانتری): بزرگ‌ترین میدان و محل ساختمان شهرداری منطقه ۶میدان فرهنگ و میدان سلماس: دیگر میدان‌های مهم |
| مراکز فرهنگی و تفریحی | پارک شفق: بزرگ‌ترین پارک محله و میزبان فرهنگسرای شفقسینما تئاتر گلریز و پارک قزل‌قلعه: مراکز تفریحی و فرهنگی |
| مراکز دینی و دیپلماتیک | کنیسه یوسف‌آباد: مرکز دینی غیرشیعیانکنسولگری ایرلند و سفارت بنگلادش: واقع در خیابان‌های یوسف‌آباد |
| ویژگی کلی | این تنوع مراکز فرهنگی، ورزشی، درمانی و دیپلماتیک، یوسف‌آباد را به یکی از محلههای مهم و پرجاذبه‌ی تهران تبدیل کرده است. |
تنوع مراکز فرهنگی، ورزشی، درمانی و دیپلماتیک، یوسف‌آباد را به یکی از محلههای مهم و پرجاذبه‌ی تهران تبدیل کرده است.
خیابان سی تیر
خیابان سی تیر یکی از خیابان‌های تاریخی و فرهنگی در محلههای قدیمی تهران است که به دلیل تنوع مذهبی و فرهنگی به «خیابان ادیان» هم معروف است. در این خیابان مکان‌های مذهبی مختلفی از جمله مسجد، کلیسای انجیلی پطرس مقدس، کنیسه حییم و آتشکده آدریان در کنار یکدیگر قرار دارند که نمادی از همزیستی ادیان مختلف در تهران هستند.
علاوه‌براین، خیابان سی تیر، خانه موزه‌های مهمی مانند موزه ملی ایران، موزه آبگینه و سفالینه و موزه‌ی علوم و فناوری ایران است که بازدید از آنها برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران مناسب خواهد بود. همچنین ساختمان پیشین باشگاه افسران ارتش از دوران پهلوی هم در این منطقه قرار دارد.
این خیابان در سال‌های اخیر با راه‌اندازی غرفه‌های غذاهای خیابانی، به یکی از مقاصد محبوب گردشگری و شکم‌گردی در تهران تبدیل شده و سنگ‌فرشِ خیابان هم فضایی زیبا برای گردشگران و شهروندان فراهم کرده است.
- لوکیشن خیابان سی تیر
پیشنهاد خواندنی
محله دروس
محله دروس یکی از محلههای قدیمی و بااصالت شمال شرق پایتخت است. این محله در گذشته به‌عنوان منطقه‌ای سرسبز و پر از باغ شناخته می‌شد و در دوران قاجار و پهلوی هم محل زندگی بسیاری از خانواده‌های اشرافی و ثروتمند بود. از اماکن مهمی که در این محله قرار دارند می‌توانیم مقبره مهدی‌قلی هدایت (مخبرالسلطنه) را نام ببریم که در خیابان بهداد، نبش کوچه مسجد واقع شده است.
نام «دروس» از ترکیب «دره» و «روس» گرفته شده، زیرا در گذشته روس‌ها در این منطقه باغ‌هایی داشتند و به همین دلیل این محله به «دره روس‌ها» مشهور بود. همچنین در حوالی سال ۱۳۲۰ هم ارمنی‌ها در این محله کشاورزی و دامداری می‌کردند. دروس با خیابان‌های منظم، فضای سبز فراوان و خانه‌های ویلایی یکی از محلههای مرفه‌نشین و محبوب تهران به شمار می‌رود.
- لوکیشن محله دروس
کوچه لولاگر
کوچه لولاگر در خیابان نوفل‌لوشاتوی تهران قرار دارد و یکی از نمونه‌های بی‌نظیر معماری متقارن در پایتخت است. این کوچه در سال ۱۳۱۷ توسط محمدباقر لولاگر و برادرش علی‌اکبر لولاگر ساخته شد. ویژگی مهم این کوچه تقارن کامل ساختمان‌ها، پنجره‌ها، بالکن‌ها و حتی درختان دو سوی آن است که آن را به «کوچه قرینه» مشهور کرده است.
کوچه لولاگر یکی از آثار ثبت‌شده میراث فرهنگی است که همچنان بافت تاریخی خود را حفظ کرده و یکی از باصفاترین جاذبه‌های گردشگری تهران محسوب می‌شود. پیتزا داوود، قدیمیترین پیتزافروشی تهران هم در این کوچه قرار دارد که از سال ۱۳۴۰ پذیرای مردم تهران و گردشگران گوناگون است.
- لوکیشن کوچه لولاگر
خیابان جمهوری
خیابان جمهوری اسلامی یکی از محورهای اصلی و پرتردد در مرکز تهران است که از خیابان رودکی در غرب آغاز شده و به میدان بهارستان در شرق می‌رسد. این خیابان که پیش از انقلاب با نام «شاه‌آباد» شناخته می‌شد، از تقاطع‌های مهمی مانند ولیعصر، کارگر جنوبی، لالهزار، صفی‌علی‌شاه، ملت و اکباتان عبور می‌کند.
جمهوری که اکنون به‌عنوان یکی از مراکز اصلی خرید و فروش در تهران شناخته می‌شود، بافت سنتی خود را حفظ کرده و ترکیب ساختمان‌های قدیمی و نوساز جلوه خاصی به آن داده است. همین ساختمان‌های قدیمی با معماری خاص، کافه‌های سنتی و مراکز فرهنگی باعث شده‌اند خیابان جمهوری یکی از نقاط دیدنی و جذاب تهران به شمار برود.
- لوکیشن خیابان جمهوری
پیشنهاد خواندنی
میدان توپخانه
میدان امام خمینی که پیش‌تر با نام‌های توپخانه و سپه شناخته می‌شد، یکی از میدان‌های تاریخی و محله های قدیمی تهران است. این میدان در سال ۱۲۴۶ خورشیدی و در اواسط دوره ناصرالدین‌شاه ساخته شد و ساختمان‌های گرداگرد آن بارها تخریب و نوسازی شده‌اند.
یکی از ساختمان‌های مهم این منطقه عمارت شهرداری تهران بود که با نام «بلدیه» هم شناخته می‌شد. این عمارت در سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۲ خورشیدی به دستور گاسپار ایپگیان، شهردار وقت تهران، در ضلع شمالی میدان توپخانه ساخته شد.
نیکلای مارکف طراحی و ساخت عمارت شهرداری را برعهده داشت و آن را به یکی از نمونه‌های برجسته‌ی معماری تلفیقی ایرانی و اروپایی در دوره پهلوی اول تبدیل کرد. ساختمان اداره پست هم یکی دیگر از ساخته‌های نیکلای مارکف است که در خیابان سپه قرار دارد و اکنون به موزه پست تبدیل شده است. این ساختمان نیز تلفیق هنر ایرانی و اروپایی را به نمایش می‌گذارد.
- لوکیشن میدان توپخانه
پیشنهاد خواندنی
محله منیریه
یکی دیگر از محلههای قدیمی تهران محله منیریه است که در دوران قاجار به‌عنوان یکی از مناطق اعیان‌نشین شناخته می‌شد. نام این محله از منیرالسلطنه، همسر ناصرالدین‌شاه قاجار و مادر کامران میرزا گرفته شده است. در آن زمان منیریه با باغ‌ها و فضای سبز خود تفرجگاهی برای شهروندان تهرانی به شمار می‌رفت.
از بناهای تاریخی این محله می‌توانیم به خانه امیربهادر وزیر جنگ دوره قاجار اشاره کنیم که اکنون به‌عنوان ساختمان انجمن مفاخر فرهنگی استفاده می‌شود. میدان منیریه هم یکی از نقاط مهم این محله است که برای فروشگاه‌های متعدد لوازم ورزشی‌اش معروف است و بورس کالاهای ورزشی تهران در نظر گرفته می‌شود. با وجود تغییرات شهری و ساخت‌وسازهای جدید، منیریه همچنان بخشی از هویت تاریخی تهران را حفظ کرده و مورد توجه علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ است.
- لوکیشن محله منیریه
خیابان ناصرخسرو (ناصریه)
خیابان ناصرخسرو یکی از قدیمیترین و تاریخی‌ترین خیابان‌های تهران است که در مجاورت بازار بزرگ و میدان امام خمینی (توپخانه) قرار دارد. این خیابان در سال ۱۲۴۷ خورشیدی در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار احداث شد و «ناصریه» نام گرفت. با گذشت زمان، این خیابان به یکی از مهم‌ترین مراکز تجاری و فرهنگی تهران تبدیل شده است.
خیابان ناصرخسرو میزبان بناهای تاریخی متعددی است که هر یک بخشی از تاریخ و فرهنگ ایران محسوب می‌شوند.
- عمارت شمس‌العماره و مسجد شاه (امام خمینی) از بناهای قدیمی و مهم این منطقه هستند.
- مدرسه دارالفنون، نخستین مدرسه مدرن ایران که به‌دست نیکلای مارکف طراحی و ساخته شده هم، در این خیابان قرار دارد.
- سرای روشن، یکی از نخستین پاساژهای تهران با معماری گوتیک و متفاوت خود از دیگر جاذبه‌های این خیابان است.
خیابان ناصرخسرو امروزه یکی از مراکز تجاری پررونق تهران به‌شمار می‌رود و فروشگاه‌های متعددی در آن پیدا می‌شوند. علاوه‌براین، ناصرخسرو با سنگ‌فرش‌های قدیمی، چراغ‌های کلاسیک و کوچه‌های باریک خود حال‌وهوای تهران قدیم را برای بازدیدکنندگان زنده می‌کند.
- لوکیشن خیابان ناصرخسرو
محله کن
محله کن، یکی دیگر از محلههای قدیمی تهران است که قدمت آن به بیش از شش هزار سال پیش برمیگردد. کن شامل پنج محله قدیمی به‌نام‌های بالان (بالون)، میان‌ده (میونده)، اسماعیلیون (اسمالون)، دارقاضی (درقاضی) و سرآسیاب است که هر یک تاریخچه و ویژگی‌های خاص خود را دارند.
خانه‌های قدیمی کن، با استفاده از مصالحی مانند خشت، گل، چوب و شیروانی‌های فلزی ساخته شده‌اند و نمای بیرونی آنها شامل درهای چوبی، دیوارهای کاهگلی و سقف‌های چوبی است که به‌خوبی نمایانگر معماری سنتی ایرانی هستند. با وجود توسعه‌ی شهری و ساخت بزرگراه‌ها، محله کن همچنان دست‌نخورده باقی مانده و نشانه‌ای از تاریخ و فرهنگ کهن تهران به شمار می‌رود.
- لوکیشن محله کن
چهارراه استانبول
چهارراه استانبول، واقع در تقاطع خیابان‌های جمهوری اسلامی و فردوسی، یکی از نقاط پررفت‌وآمد و تاریخی تهران است. این چهارراه به دلیل نزدیکی به سفارت‌خانه‌های انگلیس، آلمان و ترکیه از اهمیت دیپلماتیک بالایی برخوردار است.
معماری ساختمان‌های اطراف چهارراه، با سبک دوره پهلوی، جلوه‌ای خاص به این منطقه بخشیده است. چهارراه استانبول همچنین به‌عنوان مرکز تجاری و مالی شناخته می‌شود و صرافی‌های متعدد و مراکز خرید متنوع در آن حضور دارند. حادثه آتش‌سوزی و فروریختن ساختمان پلاسکو در سال ۱۳۹۵ هم در این منطقه رخ داده بود که هنوز یکی از تلخ‌ترین رویدادهای تاریخ معاصر تهران است.
از جاذبه‌های فرهنگی این منطقه می‌توانیم به کافه نادری و موزه‌ی جواهرات ملی اشاره کنیم. امروزه چهارراه استانبول ترکیبی از تاریخ، فرهنگ و تجارت محسوب می‌شود و به یکی از مقاصد مهم گردشگری و اقتصادی پایتخت تبدیل شده است.
- لوکیشن چهارراه استانبول
پیشنهاد خواندنی
محله سهروردی
محله سهروردی یکی دیگر از محله های قدیمی تهران است که در گذشته به نام «باغ صبا» شناخته می‌شد. این منطقه از مناطق خوش‌آب‌وهوای تهران بود که با روی کار آمدن حکومت پهلوی به بخشی از بافت شهری تبدیل شد و سکونت افسران و صاحب‌منصبان نظامی در آن رواج یافت.
نام خیابان سهروردی که پیش از این با نام «خیابان فرح» شناخته می‌شد، به شهاب‌الدین یحیی سهروردی، فیلسوف و متفکر ایرانی اشاره دارد. این خیابان از محدوده پل سیدخندان در شمال آغاز شده و به خیابان بهار شیراز در باغ صبا می‌رسد.
بافت محله سهروردی ترکیبی از معماری قدیمی و مدرن است که حس و حال خاصی به این منطقه بخشیده است. در قسمت شمالی محله، خانه‌های قدیمی و ساختمان‌های مسکونی با معماری کلاسیک ایرانی دیده می‌شوند که اصالت و تاریخ محله را حفظ کرده‌اند. در بخش جنوبی هم بیشتر ساختمان‌ها اداری و تجاری هستند و از طراحی‌های مدرن بهره می‌برند که ظاهری جدید و امروزی به منطقه داده‌اند.
- لوکیشن محله سهروردی
پیشنهاد خواندنی
چند محله قدیمی دیگر در تهران!
با وجود همه محلههایی که نام بردیم، همچنان محلههای قدیمی و تاریخی دیگری در تهران هستند که از اهمیت بالایی برخوردارند. محلهها و خیابان‌هایی از جمله شریعتی، خانی‌آباد، جوادیه، قنات‌آباد، یافت‌آباد، جماران، اقدسیه، آجودانیه، درکه، کوچه برلن، تهران‌نو، تهران‌پارس، سیدخندان، محمودیه، فرحزاد، خیابان شوش، حصارک، لویزان، گیشا، کوچه مروی و مولوی جلوه‌ای از تاریخ، فرهنگ و زندگی شهری پایتخت محسوب می‌شوند.
از بافت‌های تاریخی گرفته تا مراکز تجاری و فرهنگی، هر یک از این محلهها ویژگی‌های خاص خود را دارد و از بهترین جاهای دیدنی رایگان تهران به‌شمار می‌روند. وجود ساختمان‌های قدیمی و معماری سنتی باعث می‌شود این محلهها اصالت خاصی پیدا کنند و خاطرات جذابی برای تعریف کردن داشته باشند. یادتان باشد برای دیدن محلههای قدیمی تهران این چند محله‌ای را که در این مقاله از سفرتاپ نام بردیم هم در نظر داشته باشید.
قدم زدن در محله های قدیمی تهران را از دست ندهید!
محلههای قدیمی تهران، بخش مهمی از هویت تاریخی و شهری این کلان‌شهر را شکل می‌دهند. بسیاری از این محلهها هنوز ساختمان‌ها، بازارها و مکان‌های عمومی قدیمی را حفظ کرده‌اند و فرصت خوبی را برای گشت‌وگذار در تاریخ پربار تهران فراهم می‌کنند.
ا دیدن این محلهها می‌توانید درک بهتری از روند شکل‌گیری تهران، گسترش آن و تغییرات اجتماعی و فرهنگی طی دهه‌های گذشته داشته باشید. پس در سفر به تهران حتما سری به این محلههای قدیمی بزنید.
