شیراز محل تولد و دفن بسیاری از شاعران ایرانی است و شاید اصلی‌ترین جاذبههای تاریخی شیراز، آرامگاه‌های شاعران مطرح ایرانی در این شهر باشد. خواجوی کرمانی در کنار شاعرانی از جمله حافظ و سعدی شیرازی، از شاعران برتر ایرانی و متولدشده در شیراز محسوب می‌شود که آرامگاه ایشان نیز در همین شهر قرار دارد. در این مقاله از سفرتاپ به بررسی آرامگاه خواجو کرمانی از جاهای دیدنی شیراز و بخش‌های مختلف آن خواهیم پرداخت.
آرامگاه خواجو کرمانی کجاست؟
آرامگاه این شاعر نامدار در دامنه کوههای صبوی شیراز، در نزدیکی دروازه قرآن، قرار دارد. این مکان علاوه‌بر آرامگاه شاعرانی از جمله حافظ و سعدی، از جمله جاذبههای تاریخی و گردشگری مهم برای افراد علاقه‌مند به شعر و ادب پارسی در شیراز محسوب می‌شود که آن‌را از جاهای تاریخی شیراز می‌دانند.
- آدرس: شیراز، دامنه کوه صبوی، تنگ‌الله اکبر، حوالی دروازه قرآن
- لینک گوگل مپ: https://maps.app.goo.gl/78dfpGFBm3mQ383k8
- ساعت کاری: ۸ صبح الی ۱۲ شب است و اینجا از جاهای دیدنی شیراز در شب محصوب می‌شود.
- قیمت بلیط: ۵ هزار تومان به ازای هر نفر
تاریخچه آرامگاه خواجو کرمانی
خواجوی کرمانی، با نام کامل کمال‌الدین ابوالعطاء محمودبن‌علی‌بن‌محمود، یکی از شاعران برجسته قرن هشتم هجری قمری بود که در سال ۶۸۹ هجری قمری در شهر کرمان دیده به جهان گشود. او که در روزگار حکومت مغولان می‌زیست، به‌عنوان یکی از چهره‌های درخشان شعر فارسی شناخته می‌شود.
خاندان او، که از خواجگان ماوراءالنهر بودند، به دلیل فشار مغولان به کرمان مهاجرت کردند و لقب «خواجو» نیز برگرفته از همین نسبت است. در عالم ادبیات، او به «نخل‌بند شاعران» شهرت داشت که این عنوان را به سبب مهارتش در سرودن اشعار و تسلط بر انواع سبک‌های شعری به او داده‌اند. همچنین از او با لقب‌هایی مانند «خلاق‌المعانی» و «ملک‌الفضلا» نیز یاد می‌شود.
سفرهای خواجوی کرمانی
او تحصیلات مقدماتی را در زادگاهش کرمان آغاز کرد، اما بعدها برای بهره‌مندی از محضر بزرگان علم و ادب، راهی شیراز شد. مدتی بعد به کازرون رفت و در آنجا به مریدان شیخ امین‌الدین کازرونی پیوست.
روح جست‌وجوگر خواجو باعث شد که سفرهای طولانی خود را آغاز کند. او به مناطق مختلفی از جمله حجاز، شام، بیت‌المقدس، عراق، مصر و برخی از بنادر خلیج‌فارس سفر کرد. در نهایت، در بغداد مدتی اقامت گزید و به تکمیل آثار خود پرداخت.
بازگشت به ایران و دوران پایانی زندگی
پس از ۱۲ سال اقامت در بغداد و سرودن مثنوی معروف «همای و همایون»، او تصمیم گرفت به ایران بازگردد. ابتدا راهی سلطانیه شد تا این مثنوی را به سلطان ابوسعید ایلخانی تقدیم کند، اما زمانی که به آنجا رسید، سلطان درگذشته بود و برادر هلاکوخان جای او را گرفته بود. در این میان، خواجو چاره‌ای جز سرودن دو قصیده نداشت؛ یکی در سوگ سلطان درگذشته و دیگری در تهنیت به تخت‌نشستن جانشین او.
پس از ترک سلطانیه، خواجو به کرمان و فارس رفت. مدتی در شیراز اقامت داشت و در دربار ابو اسحاق اینجو، اشعار بسیاری در مدح او سرود. در ادامه، به خراسان سفر کرد و مدتی در سمنان ماند، جایی که به حلقه‌ی مریدان شیخ رکن‌الدین سمنانی پیوست و چندین سال را به گردآوری اشعار گذراند.
بخش‌های مختلف آرامگاه خواجوی کرمانی
آرامگاه خواجوی کرمانی در شیراز از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. در این بخش قسمت‌های مختلف آرامگاه خواجوی کرمانی را بررسی خواهیم کرد.
مقبره خواجوی کرمانی
پس از بالا رفتن از پله‌های ورودی آرامگاه، به فضایی می‌رسید که قبر خواجوی کرمانی در آنجا قرار گرفته است. این قبر در میان محفظه‌ای شیشه‌ای، در مرکز یک صفحه بنا شده و سطح بالایی آن حالتی محدب و برآمده دارد. بر روی سنگ قبر، نامی از خواجو درج نشده و تنها آیه‌ای از سوره الرحمن با خط ثلث حک شده است: «کُلُّ مَنْ عَلَیْهَا فَانٍ وَیَبْقَى وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِکْرَامِ» که به این معناست: «هرکه روی زمین است، دستخوش مرگ و فناست و زنده ابدی ذات خدای با جلال و عظمت توست.»
در بالا و پایین این مقبره، دو ستون سنگی کوتاه دیده می‌شود که بدون هیچ سقفی در جای خود قرار گرفته‌اند. این ستون‌ها طبق رسوم معماری آن دوران ساخته شده‌اند؛ رسمی که بر اساس آن، در قسمت بالایی و پایینی قبر بزرگان و عارفان دو ستون قرار می‌دادند. علاوه‌بر این، در کنار قبر، یک سنگ یادبود روی پایه‌ای بتنی قرار دارد که اطلاعاتی درباره زندگی خواجو، تاریخ تولد و وفات او، همراه با چند بیت از اشعارش بر روی آن نوشته شده است.
فرهنگ‌سرای خواجوی کرمانی
در شمالی‌ترین قسمت محوطه آرامگاه، ساختمانی به نام فرهنگ‌سرا قرار دارد که در سال ۱۳۳۷ توسط اداره باستان‌شناسی استان فارس احداث شده است. این فضا در حال حاضر به‌عنوان فرهنگ‌سرای خواجوی کرمانی شناخته می‌شود و محل نگهداری برخی آثار مرتبط با این شاعر بزرگ است. بر روی سردر و دیواره بیرونی این بنا، دو غزل از غزلیات خواجو با خط نستعلیق بر روی کاشی‌های آبی رنگ نوشته شده که جلوه‌ای هنری به این مکان بخشیده است.
غارهای اطراف آرامگاه خواجوی کرمانی
در نزدیکی مقبره خواجو، سه غار طبیعی به چشم می‌خورد که در گذشته، محل عبادت و خلوت‌گزینی مریدان او و اهل طریقت بوده است. گفته می‌شود که یکی از این غارها محل زندگی و نیایش خود خواجو بوده است. در یکی از این غارها، قبری قرار دارد که متعلق به خواجه عمادالدین محمود کرمانی، وزیر مشهور دربار شیخ ابواسحاق آل اینجو، است. در ورودی این غار، طاقی ضربی از نوع کجاوه‌ای با سنگ و آجر ساخته شده و بر دیواره آن، توضیحاتی درباره این مکان نوشته شده است.
بر روی سنگ‌نگاره‌ای در کنار این غار، محرابی حجاری شده که بخشی از آن تخریب شده است. در داخل غار نیز، حوض و فواره‌ای قرار دارد که بر جذابیت این فضا افزوده است. علاوه بر این، در کنار غار، نقش برجسته‌ای از رستم دستان و شیری دیده می‌شود که به دستور حسین‌علی میرزا، فرمانروای فارس، در سال ۱۲۱۸ هجری قمری حجاری شده است. همچنین در کنار این نقش، تصویر ناتمامی از فتحعلی‌شاه قاجار و پسرانش نیز بر روی سنگ حک شده است. در دو طرف این نقش برجسته، دو نیم‌ستون با سبک معماری دوره زندیه قرار دارد.
مجسمه خواجوی کرمانی
در ابتدای ورودی آرامگاه، بر روی سکوی اول، تندیسی از خواجوی کرمانی دیده می‌شود. این مجسمه که سه متر ارتفاع دارد، از جنس بتن ساخته شده و به رنگ کرم است. طراحی آن بر اساس تحقیقات انجام‌شده، توسط دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز انجام شده و ساخت آن را مجسمه‌ساز شیرازی، عبدالعلی قصرالدشتی، بر عهده داشته است.
آسیاب خواجوی کرمانی
یکی دیگر از بخش‌های جالب این مجموعه، آسیابی است که در گذشته و در زمان عبور آب رکن‌آباد از آن، فعال بوده است. این آسیاب بخشی از تاریخ و معماری قدیم این منطقه را به نمایش می‌گذارد و به جذابیت‌های آرامگاه افزوده است.
بوستان خواجوی کرمانی
آرامگاه این شاعر در فضایی سبز و دل‌نشین به نام بوستان خواجوی کرمانی قرار گرفته است. این بوستان علاوه‌بر زیبایی طبیعی خود، چشم‌اندازی فوق‌العاده از شهر شیراز و دروازه قرآن را ارائه می‌دهد. به‌ویژه در شب، نورپردازی‌های این بوستان جلوه خاصی به آن می‌بخشد و محیطی آرام و دل‌نشین برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. همچنین، در این بوستان آبشاری مصنوعی، حوض‌ها و فواره‌هایی وجود دارد که فضای آن را دل‌بازتر و دل‌نشین‌تر کرده است تا این مکان از بام‌های شیراز بدانیم.
بهترین زمان بازدید از آرامگاه خواجو کرمانی
زمان خاصی وجود ندارد که بازدید از آرامگاه خواجو کرمانی مناسب باشد و این آرامگاه در همه فصل‌ها، دارای جذابیت‌های خاص خودش است؛ اما اگر قصد دارید در یک هوای ملایم و طبیعتی زیبا از آرامگاه خواجوی کرمانی و سایر آرامگاه‌ها و باغ‌های شیراز بازدید کنید، پیشنهاد ما به شما مراجعه به این مکان در فصل بهار و مخصوصا در ماه اردیبهشت است.
جاذبههای گردشگری اطراف آرامگاه خواجوی کرمانی
در اطراف آرامگاه خواجوی کرمانی شیراز، برخی جاذبههای گردشگری محبوب وجود دارند که با طی کردن مسافت کمی میتوانید به آن‌ها برسید. این مکان‌ها در بخش زیر نام برده شده‌اند:
- باغ موزه هفت‌تنان
- حافظیه
- باغ جهاننما
- دروازه قرآن
سفر به آرامگاه خواجوی کرمانی با سفرتاپ
در این مقاله از سایت سفرتاپ با بررسی آرامگاه خواجوی کرمانی، بخش‌های مختلف آن و تاریخچه این مکان با شما همراه بودیم. لازم به ذکر است که اگر قصد سفر به شهر شیراز را دارید، در وب‌سایت سفرتاپ این امکان برای شما فراهم است تا بلیط سفر خود را از جمله بلیط پرواز، اتوبوس و قطار به مقصد این شهر و همچنین بلیط ورود مناطق گردشگری را به‌صورت اینترنتی در عرض چند دقیقه خریداری کنید.
