در میان کوچه‌پس‌کوچه‌های جزیره رؤیایی هرمز، بنایی خاموش اما پُر از خاطره ایستاده است؛ خانه و مدرسه جری پولاک، یادگار مردی از دیاری دور، که دل به این جزیره سپرد و با دستان خلاقش، ردپایی جاودانه در خاک جنوب بر جای گذاشت. این خانه، تنها دیوار و سقف نیست؛ قصه‌ای‌ست از مهاجرت، هنر و هم‌دلی انسانی، که در گذر زمان از پناهگاه رزمندگان تا نگارخانهای برای زنان هنرمند، تغییر چهره داده و هنوز هم نفس می‌کشد، بی‌آنکه فریاد بزند. در این مطلب از مجله سفرتاپ، با نگاهی دقیق‌تر به تاریخچه، معماری و کارکردهای فرهنگی این خانه منحصربه‌فرد می‌پردازیم.
جری پولاک که بود و چه خدماتی به مردم هرمز کرد؟
جری پولاک، هنرمند چک‌تبار، در اواخر دهه ۱۳۴۰ به جزیره هرمز سفر کرد و حدود ۱۰ سال در آنجا زندگی کرد. او معماری آکادمیک نیاموخته بود، اما با ذهنی خلاق و نگاهی هنری، سه بنای ماندگار در هرمز ساخت:
- مدرسه جری پولاک (نخستین نهاد آموزشی مدرن در منطقه)
- اقامتگاه تفریحی در نزدیکی قلعه پرتغالی‌ها
- خانه شخصی‌اش که بعدها کاربری فرهنگی و اجتماعی پیدا کرد
پولاک تنها یک سازنده نبود، بلکه هنرمندی چندرشته‌ای در نقاشی، فیلم‌سازی و طراحی بود. از جمله آثار او می‌توان به فیلم ۸ میلی‌متری درباره زندگی روزمره در هرمز اشاره کرد. با وجود غریبه بودن، رابطه‌ای عمیق با مردم و فرهنگ بومی برقرار کرد.
- در مدرسه‌اش، بسیاری از کودکان نسل آن زمان، نخستین تجربه سوادآموزی را داشتند.
- اقامتگاهش، گردشگران را با معماری بومی و فضای مهمان‌نوازانه هرمز آشنا می‌کرد.
- خانه‌اش، محلی برای کار هنری و تعامل اجتماعی شده بود.
جری پولاک برای مردم فضاهای فرهنگی ساخت، آموزش داد و با رفتار انسانی‌اش، به یکی از خودشان تبدیل شد.
معماری خانه و مدرسه جری پولاک
خانه و مدرسه جری پولاک تلفیقی منحصربه‌فرد از خلاقیت فردی، مصالح بومی و اقلیم جزیره هرمز است؛ بنایی که نه از دل دانشگاه‌های معماری، بلکه از دل تجربه، شهود و شناخت میدانی زاده شد. جری پولاک بدون تحصیلات رسمی در این رشته، با نگاهی شاعرانه به فضا، خانه و مدرسه‌ای ساخت که هم‌زمان کاربردی، اقلیمی و زیبایی‌شناسانه بود.
این بناها در زمان خود پاسخ‌گوی نیازهای آموزشی و زیستی جزیره بودند و امروزه، الگویی زنده از معماری سازگار با طبیعت و فرهنگ محلی به شمار می‌آیند. ویژگی‌های معماری خانه و مدرسه جری پولاک عبارتند از:
ویژگی‌های معماری خانه و مدرسه در جزیره هرمز
| ویژگی | توضیحات |
| مصالح بومی و سبک اقلیمی | بخش زیادی از خانه با چوب، ساقه‌های گیاه چندل و مواد بومی ساخته شده‌است که با اقلیم گرم و مرطوب هرمز سازگار بودند. |
| سقف‌های بلند و فضای باز | طراحی سقف‌ها به گونه‌ای بود که گردش هوا را افزایش می‌داد و گرمای طاقت‌فرسای جنوب را قابل‌تحمل‌تر می‌کرد. |
| نورگیری طبیعی و پنجره‌های رو به ساحل | استفاده از نور طبیعی در معماری داخلی، نه تنها از نظر انرژی کارآمد بود، بلکه حسی آرام و دریایی به فضا می‌داد. |
| ترکیب فرم‌های ساده با هندسه انسانی | فرم‌های معماری فاقد تجمل و پر از سادگی بودند، اما همان سادگی در خدمت آسایش و کاربری دقیق قرار داشت. |
| پیوند با فضای اجتماعی و فرهنگی | مدرسه و خانه به‌گونه‌ای طراحی شده بودند که محل گردهمایی، آموزش و تعامل با مردم جزیره باشند، نه فقط چهاردیواری‌های منفک از محیط پیرامون. |
معماری جری پولاک، اگرچه بر پایه دانش کلاسیک دانشگاهی بنا نشده بود، اما با روح مکان، طبیعت هرمز و نیاز مردم درآمیخته بود. نتیجه این نگاه، خلق فضاهایی انسانی، ساده و ماندگار بود که هنوز هم در حافظه جمعی مردم جزیره زنده‌اند. این معماری، بیش از آن‌که در کالبد دیوارها بماند، در جان آدم‌ها ریشه دوانده است. همین موضوع آن را به یکی از جاهای دیدنی هرمز در بهار تبدیل کرده است.
خانه جری پولاک و مدرسه جری پولاک هرمز کجاست؟
خانه و مدرسه جری پولاک در یکی از خاص‌ترین نقاط جزیره هرمز واقع شده‌اند؛ جایی که نزدیکی به اسکله، ساحل، بافت سنتی و جاذبه‌های گردشگری، این مجموعه را به یکی از پُربازدیدترین و در عین حال فرهنگی‌ترین مکان‌های جزیره تبدیل کرده است. این بناها در بخش مرکزی هرمز قرار دارند؛ جایی‌که هم زندگی روزمره مردم جریان دارد و هم ردپای تاریخ و هنر به‌وضوح دیده میشود.
نزدیکی این خانه به دیگر بناهای تاریخی مانند قلعه پرتغالی‌ها و بازار محلی، ارزش گردشگری آن را دوچندان می‌کند.
دسترسی به خانه در جزیره هرمز
| موضوع | توضیحات |
| آدرس | جزیره هرمز، استان هرمزگان، نزدیک به اسکله اصلی جزیره. |
| لوکیشن | موقعیت روی نقشه |
| مسیرهای دسترسی | از بندرعباس: حرکت به سمت اسکله شهید حقانی. سوار شدن بر لنج یا قایق‌های موتوری (مدت زمان سفر: ۳۰ تا ۴۵ دقیقه). از اسکله هرمز تا محل خانه: پیاده‌روی ۵ دقیقه‌ای یا استفاده از سه‌چرخه‌ها و تاکسی‌های محلی. |
موقعیت جغرافیایی خانه جری پولاک به‌گونه‌ای است که بازدید از آن نه‌تنها بخشی از برنامه‌ی گردشگری فرهنگی در جزیره محسوب میشود، این موقعیت ممتاز، خانه جری پولاک را به یکی از الهام‌بخش‌ترین ایستگاه‌های گردشگری در جزیره تبدیل کرده است. این متن می‌تواند راهنمای کامل سفر به هرمز برای شما باشد.
ثبت ملی خانه جری پولاک و استفاده فعلی آن
خانه جری پولاک، یکی از بناهای تاریخی ارزشمند جزیره هرمز، در سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۵۹۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این بنا که در اوایل دهه ۵۰ خورشیدی توسط جری پولاک، هنرمند چک‌تبار، ساخته شده است، نمونه‌ای از معماری بومی و خلاقانه در جنوب ایران محسوب میشود. پس از سال‌ها بی‌توجهی و استفاده‌های نامناسب، از جمله تبدیل شدن به انبار دوچرخه، در سال‌های اخیر با تلاش اداره بنادر و دریانوردی و حمایت هنرمندان محلی، این خانه مرمت و احیا شده است.
امروزه، خانه جری پولاک بهعنوان یک نگارخانه فرهنگی فعالیت می‌کند و میزبان هنرمندانی است که در زمینه فرهنگ و آداب منطقه جنوب و همچنین فرهنگ دریانوردی پژوهش و فعالیت دارند. این تغییر کاربری، خانه جری پولاک را به مرکزی برای ترویج هنر و فرهنگ بومی جزیره هرمز تبدیل کرده است.
جاهای دیدنی نزدیک به خانه جری پولاک
خانه و مدرسه جری پولاک در قلب جزیره هرمز واقع شده‌اند، جایی که تاریخ، هنر و طبیعت به زیبایی در هم تنیده شده‌اند. این منطقه نه‌تنها به‌خاطر معماری منحصربه‌فرد و پیشینه فرهنگی‌اش شناخته میشود، بلکه به‌دلیل نزدیکی به جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متعدد، به یکی از مقاصد اصلی گردشگران در هرمز تبدیل شده است. جاهای دیدنی هرمز نزدیک به خانه جری پولاک در جدول زیر آورده شده است:
جدول جاذبه‌های نزدیک به خانه جری پولاک
| ردیف | نام جاذبه | توضیحات | لوکیشن |
| 1 | قلعه پرتغالی‌ها | یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی هرمز که در قرن ۱۶ میلادی توسط پرتغالی‌ها ساخته شده و تنها چند دقیقه پیاده‌روی از خانه جری پولاک فاصله دارد. | موقعیت روی نقشه |
| 2 | موزه دکتر احمد نادعلیان | مکانی برای نمایش آثار هنری محیطی و فرهنگی، واقع در نزدیکی ساحل و در مرکز شهر هرمز. | موقعیت روی نقشه |
| 3 | دره مجسمه‌ها | دره‌ای با صخره‌های طبیعی که به شکل‌های مختلفی شبیه مجسمه‌های انسانی و حیوانی درآمده‌اند، در فاصله‌ای کوتاه از مرکز شهر. | موقعیت روی نقشه |
| 4 | ساحل سرخ هرمز | ساحلی با شن‌های قرمز رنگ که به‌دلیل وجود اکسید آهن، رنگ منحصربه‌فردی دارد و در جنوب جزیره واقع شده است. | موقعیت روی نقشه |
| 5 | دره رنگین‌کمان | دره‌ای با خاک‌هایی در رنگ‌های متنوع که به‌دلیل ترکیب مواد معدنی مختلف، منظره‌ای شبیه به رنگین‌کمان ایجاد کرده‌اند. | موقعیت روی نقشه |
| 6 | ساحل نقره‌ای | ساحلی با شن‌های درخشان نقره‌ای رنگ که در جنوب جزیره و در نزدیکی معدن خاک سرخ قرار دارد. | موقعیت روی نقشه |
| 7 | ساحل لاک‌پشت‌ها | محلی برای تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های دریایی، واقع در جنوب شرقی جزیره. | موقعیت روی نقشه |
| 8 | غار الهه نمک | غاری با دیواره‌های نمکی و شکل‌های منحصربه‌فرد، در انتهای دره سکوت قرار دارد. | موقعیت روی نقشه |
| 9 | جنگل حرا | جنگلی از درختان حرا که در ناحیه شمال شرقی جزیره قرار دارد و زیستگاه گونه‌های مختلف پرندگان و ماهی‌ها است. | موقعیت روی نقشه |
| 10 | اقامتگاه ماجرا | مجموعه‌ای از گنبدهای رنگارنگ ساخته‌شده با تکنیک سوپراِدوب، در فاصله حدود ۵ کیلومتری از مرکز شهر. | موقعیت روی نقشه |
موقعیت جغرافیایی خانه جری پولاک، دسترسی آسان به این جاذبه‌ها را فراهم می‌کند و بازدیدکنندگان میتوانند در یک روز، ترکیبی از تاریخ، هنر و طبیعت را تجربه کنند. این نزدیکی به جاذبه‌های متنوع، خانه جری پولاک را به نقطه‌ای ایده‌آل برای شروع یا پایان گردش در جزیره هرمز تبدیل کرده است.
رستوران نزدیک به خانه جری پولاک
جزیره هرمز، با فرهنگ غنی و طبیعت منحصربه‌فرد خود، بهشتی برای عاشقان غذاهای جنوبی است. در این جزیره، می‌توانید طعم‌های اصیل جنوب ایران را در محیط‌های سنتی و صمیمی تجربه کنید. از غذاهای دریایی تازه گرفته تا خوراک‌های محلی، هر وعده غذایی در هرمز، سفری به دنیای طعم‌ها و عطرهای خاص است. رستوران‌های نزدیک به خانه جری پولاک در جدول زیر آورده شده است:
جدول رستوران‌های پیشنهادی در نزدیکی خانه جری پولاک
| ردیف | نام رستوران / غذاخوری | توضیحات | آدرس | لوکیشن |
| 1 | غذاخوری خاله فاطمه و خالو شهریار | با فضای سنتی و منوی محلی متنوع، تجربه‌ای دلپذیر از غذاهای جنوبی در محیطی صمیمی ارائه می‌دهد. | بلوار صیادان، روبروی بلوار ساحلی، تیاب میناب، جنب مسجد جامع | موقعیت روی نقشه |
| 2 | آشپزخانه خنجی زاده | غذاهای دریایی خانگی، تازه و محبوب در بین گردشگران. | خیابان ۱۲ فروردین، جزیره هرمز | موقعیت روی نقشه |
| 3 | رستوران هتل ساحل سرخ | فضایی تمیز و نوساز، با سرو غذاهای دریایی و محلی در محیطی دلنشین. | خیابان ورزش، جزیره هرمز | موقعیت روی نقشه |
| 4 | مزرعه و کافه ارگانیک سلیدون | غذاهای محلی با مواد ارگانیک، در فضایی سنتی و الهام‌گرفته از سبک زندگی بومی. | جزیره هرمز (موقعیت دقیق قابل پرس‌وجو در محل) | موقعیت روی نقشه |
| 5 | رستوران محلی بادیل | فضایی خانگی و غذاهای محلی لذیذ، مناسب برای تجربه صمیمی از آشپزی جنوبی. | جاده کرانه، جزیره هرمز | موقعیت روی نقشه |
موقعیت جغرافیایی خانه جری پولاک، دسترسی آسان به این رستوران‌های محلی را فراهم می‌کند. پس از بازدید از این بنای تاریخی، می‌توانید با قدم زدن کوتاه، به یکی از این رستوران‌ها بروید و از طعم‌های اصیل جنوبی لذت ببرید. این نزدیکی، تجربه‌ای کامل از فرهنگ، هنر و آشپزی هرمز را برای شما رقم می‌زند.
بهترین زمان برای سفر به هرمز برای بازدید از خانه جری پولاک
برای بازدید از خانه جری پولاک، بهترین فصل سفر به هرمز، زمانی‌ست که نسیم ملایم دریا صورتت را نوازش می‌کند و آفتاب، نه سوزان، که گرم و دلنشین بر دیوارهای خاکی خانه می‌تابد. از آبان تا فروردین، جزیره در لطیف‌ترین حالت خود است؛ هوا دلپذیر، آسمان صاف و رنگ‌های هرمز درخشان‌تر از همیشه.
در این فصل، قدم‌زدن در کوچه‌های آرام جزیره، تماشای غروب از کنار نگارخانه و شنیدن صدای دریا از پس دیوارهای قدیمی، تجربه‌ای‌ست که تنها دل‌های مشتاق و مسافران آگاه نصیبش می‌شوند. خانه جری پولاک در این زمان، بیش از همیشه جان دارد و با تو از گذشته‌ای شاعرانه حرف می‌زند.
سفری به خانه‌ای که هنوز نفس می‌کشد؛ با سفرتاپ تا دل تاریخ هرمز
خانه و مدرسه جری پولاک، تنها یک بنای تاریخی در جزیره هرمز نیست؛ بخشی از روح جزیره است، آمیخته با خاطرات رزمندگان، ردپای هنرمندان و قصه‌های مردی که از سرزمینی دور آمد و در دل جنوب جا گرفت. این خانه، هنوز هم با دیوارهای خشتی و سکوت معنادارش، حرف‌هایی برای گفتن دارد؛ اگر گوش بسپاری.
اگر دلتان هوای تجربه‌ای متفاوت دارد، جایی که هنر، تاریخ و طبیعت در هم تنیده‌اند، تورهای سفرتاپ شما را به دیداری صمیمی با این خانه فروتن می‌برند؛ همان‌جا که گذشته آرام نشسته و منتظر است کسی بیاید، تماشا کند و بفهمد.
