وقتی نام شیراز به میان می‌آید، اولین چیزی که ذهن‌ها را به خود جلب می‌کند، باغ‌های سرسبز و باشکوه آن است. در میان این باغ‌های افسانه‌ای، یکی از معروف‌ترین‌ها باغ عفیفآباد است که با تاریخچه‌ای غنی و معماری چشم‌نواز، همیشه در دل گردشگران جای دارد. در این مقاله از سفرتاپ، با ما همراه باشید تا به بررسی این جاذبه گردشگری بی‌نظیر و رازهای پنهان آن بپردازیم.
باغ عفیف آباد شیراز کجاست؟
باغ عفیف آباد شیراز، یکی از تاریخی‌ترین باغ‌های ایران با وسعت بیش از ۱۳۷ هزار متر مربع است که در دوره‌های مختلف زیادی، مورد بازسازی قرار گرفته و به شکل‌های مختلفی درآمده است. این باغ تقریبا در مرکز شهر شیراز و انتهای خیابان عفیف آباد قرار دارد و دسترسی به آن با استفاده از مترو، تاکسی، اتوبوس و خودروی شخصی امکان‌پذیر است. در بخشهای بعدی به بررسی تاریخچه باغ عفیف آباد و بخشهای مختلف آن خواهیم پرداخت.
- آدرس دقیق باغ عفیفآباد: استان فارس، شیراز، بلوار شهید مصلی‌نژاد، خیابان نمازی ۱۵، باغ عفیفآباد (محله ستارخان)
دسترسی با حمل‌ونقل عمومی
- مترو: ایستگاه آوینی یا چهارراه زرگری (مطهری)
- اتوبوس: اتوبوس‌های بلوار استقلال، پیاده در ایستگاه زرهی
- تاکسی: سوار تاکسی‌های خیابان عفیفآباد از ایستگاه آوینی
دسترسی با خودروی شخصی
از خیابان قصردشت وارد خیابان عفیفآباد شوید و آن را تا انتها ادامه دهید. در انتهای خیابان، باغ در سمت راست شما قرار دارد. برای پارکینگ، وارد خیابان ستارخان شده و پس از ۵۰ متر، به سمت راست بپیچید تا به باغ برسید.
تاریخچه باغ عفیف آباد
همان‌طور که گفته شد، شکل‌گیری باغ عفیف آباد شیراز به زمان صفویه برمی‌گردد و به عنوان یکی از املاک شخصی یعقوب‌خان ذوالقدر که در آن زمان با صفت حاکم فارس شناخته می‌شد، مورد استفاده قرار می‌گرفت. محل زندگی این شخص نیز در مرکز باغ و در در سازه‌ای به نام قلعه گلشن بود.
پس از دوران صفویه و در عصر قاجار، باغ عفیف آباد توسط یکی از خاندان‌های شیراز به نام میرزا علی‌خان قوام‌الملک که در آن زمان بسیار قدرتمند بود، خریداری شد و اولین بازسازی جدی باغ عفیف آباد شیراز هم در آن زمان انجام گرفت. میرزا علی خان دستور بازسازی باغ را در تاریخ ۱۲۸۴ هجری قمری صادر کرد و قلعه فرسوده در مرکز باغ، با یک عمارت دو طبقه جایگزین شد.
با آغاز دوران پهلوی، صفحه‌ای دیگر در تاریخ این باغ ورق خورد. وارثان باغ، آن را به فرح پهلوی هدیه دادند، اما سرانجام در سال ۱۳۴۰، ارتش طی یک مزایده، مالکیت باغ را به دست آورد. پس از این انتقال، باغ عفیف آباد با الگوبرداری از کاخ ورسای فرانسه، طی هفت‌سال مرمت و بازسازی شد. پس از انقلاب اسلامی نیز، این مجموعه همچنان در اختیار ارتش باقی ماند و در ۲۹ فروردین ۱۳۷۰، مصادف با روز ارتش، به‌عنوان موزه نظامی شماره دو بازگشایی شد.
باغ عفیف آباد در سال ۱۳۵۱ به‌عنوان اثری ارزشمند در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. امروز، این باغ تاریخی یک و نیم قرنه، با وجود تغییرات بسیار در طول تاریخ، همچنان نفس می‌کشد و روایتگر بخشی از تاریخ و فرهنگ این سرزمین است. از قلعه‌ای نظامی در دوران صفویه تا تفرجگاهی سلطنتی در عصر قاجار و پهلوی و اکنون موزه‌ای عمومی، باغ عفیف آباد شاهد تحولات بسیاری بوده و همچنان با وقار ایستاده است.
بخشهای مختلف باغ عفیف آباد
باغ عفیف آباد شیراز دارای بخشهای مختلفی است که هر کدام می‌توانند به خودیِ خود یک جاذبه گردشگری جداگانه به حساب بیایند. در این بخش به بررسی بخشهای مختلف باغ عفیف آباد خواهیم پرداخت.
عمارت مرکزی و سلطنتی باغ عفیف آباد
در قلب باغ عفیف آباد، عمارتی دو طبقه با معماری ترکیبی خودنمایی می‌کند. این بنا از نظر سبک و ساختار، شباهت‌های قابل توجهی با باغ ارم شیراز دارد و تلفیقی هنرمندانه از معماری دوران هخامنشی، ساسانی و قاجار را به نمایش می‌گذارد.
در نگاه نخست، ایوان بزرگ و دل‌باز عمارت با ستون‌های بلند و استوار توجه هر بازدیدکننده‌ای را جلب می‌کند. این ایوان در نمای شرقی کاخ واقع شده و بخش اصلی نمای بیرونی را تشکیل می‌دهد. مزین شدن فضای ایوان با کاشی‌کاری‌هایی که لحظه تاج‌گذاری یکی از پادشاهان ساسانی را به تصویر می‌کشد، بر غنای هنری این بخش افزوده است.
ورودی اصلی عمارت در ضلع شمالی قرار گرفته و چند پله سنگی بازدیدکنندگان را به تالار اصلی هدایت می‌کند. سردر ورودی با چهار ستون که سرستون‌هایی شبیه به تخت جمشید دارند، جلوه‌ای باشکوه به ورودی بنا بخشیده است. در فضای داخلی، سقف چوبی با نقاشی‌های رنگ روغن، شکوه معماری ایرانی را به رخ می‌کشد. دو سوی ساختمان با تراس‌های بهارخواب هشت ستونی طراحی شده که نه تنها بر زیبایی بنا افزوده، بلکه امکان بهره‌مندی از منظره باغ را از زوایای مختلف فراهم کرده است.
موزه نظامی باغ عفیف آباد
طبقه اول عمارت، که روزگاری محل پذیرایی از میهمانان بوده، امروز با نام موزه نظامی شناخته می‌شود. تضاد میان تزیینات ظریف و لطیف این فضا با مجموعه‌ای از سلاح‌های جنگی، تناقضی جذاب ایجاد کرده است. آب‌نمای میانی تالار، طرح‌های زیبای سقف و دیوارها را در خود منعکس می‌کند و دیوارهای با طرح سنگ گندمک (نقشی شبیه به گندم با پس‌زمینه کرمی)، فضایی آرام و چشم‌نواز پدید آورده‌اند.
این موزه، یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های اسلحه کشور به شمار می‌رود و مجموعه‌ای متنوع از انواع سلاح‌های سرد و گرم، شمشیر، زره، تفنگ و تپانچه را در معرض دید گردشگران قرار داده است. آنچه این موزه را از دیگر موزه‌های شیراز متمایز می‌کند، وجود سلاح‌های شخصی پادشاهان و شخصیت‌های مهم تاریخ ایران مانند فتحعلی شاه، ناصرالدین شاه، رضا شاه و محمدرضا شاه در این موزه است.
موزه عبرت و آثار دوران پهلوی
با ورود به طبقه دوم، وارد موزه عبرت می‌شوید که می‌توانیم بگوییم قلب تپنده عمارت محسوب می‌شود، نمونه‌ای برجسته از مقرنس‌کاری و گچ‌بری‌های هنرمندانه است که با نور طبیعی ورودی از پنجره‌های شیشه‌ای جلوه‌ای خاص یافته است. سقف چوبی تالار با نقاشی‌های ظریف گل‌وبوته، صحنه‌های بزم و شادی، یکی از شاهکارهای هنری این بنا به‌شمار می‌رود. دو بخاری مرمرین در شمال و جنوب تالار، علاوه‌بر کارکرد گرمایشی، بر زیبایی تزئیینی این موزه اضافه کرده‌اند.
طبقه دوم عمارت باغ عفیف آباد امروزه به عنوان “موزه عبرت” شناخته می‌شود و در آن وسایل شخصی خاندان پهلوی وجود دارد. موزه عبرت از بخشهای متنوعی چون اتاق همایش، نشیمن، رختکن، اتاق مطالعه، پذیرایی و قمارخانه تشکیل شده و فرش‌های اصیل و گران‌بها در کنار پیانوی شخصی فرح پهلوی از جمله اشیای نفیس به نمایش گذاشته شده در این مکان هستند.
قهوه‌خانه و کاشی‌های شاهنامه
در مجاورت حمام سنتی، قهوه‌خانه‌ای با معماری سنتی ایرانی قرار دارد که روزگاری محل استراحت و تفریح شاهزادگان قاجار بوده. دیوارهای آجری، حوضچه مرکزی و فضای صمیمی، حال و هوایی کاملاً سنتی به این مکان بخشیده است. قهوه‌خانه شش حجره دارد که با کاشی‌های منقش به داستان‌های شاهنامه تزیین شده‌اند. این کاشی‌ها روایتگر داستان‌هایی چون ضحاک و کاوه آهنگر، زال و سیمرغ، نبرد رستم و سهراب، رویارویی رستم با دیو سپید و نبرد رستم و اسفندیار هستند.
شیراز، شهری پر از باغ‌های افسانه‌ای و تجربیات بی‌نظیر
در این مقاله از سفرتاپ، با بررسی باغ عفیف آباد شیراز و بخشهای مختلف آن همراه شما بودیم. توجه داشته باشید که شیراز دارای باغ‌ها و باغ‌موزه‌های بسیار معروفی است و اگر به این نوع جاذبه‌های گردشگری علاقه دارید، سفر به این شهر را به هیچ وجه از دست ندهید. در ضمن، اگر نیاز به خرید بلیط قطار، اتوبوس و یا پرواز به مقصد شیراز و حتی رزرو بلیط مکان‌های گردشگری مختلف این شهر را دارید، می‌توانید به راحتی و در عرض چند دقیقه، این کار را از طریق وب‌سایت سفرتاپ به‌صورت اینترنتی انجام دهید.
