شاهچراغ شیراز یکی از برجستهترین جاذبههای مذهبی و تاریخی ایران است که نام آن با فرهنگ، تاریخ و معنویت این شهر گره خورده است. این مکان مقدس که آرامگاه حضرت احمدابنموسیکاظم، برادر امام رضا (ع)، را در خود جای داده، نمادی از شکوه هنر ایرانی-اسلامی و فضایی آرامشبخش برای زائران و گردشگران است. شاهچراغ شیراز نهتنها بهخاطر ارزشهای معنوی، بلکه بهدلیل معماری خیرهکننده، داستانهای جذاب و قدمت تاریخیاش، در لیست جاهای دیدنی شیراز جایگاهی ویژه دارد. در این متن از مجله گردشگری سفرتاپ با ما همراه شوید تا شما را با داستان شاهچراغ، تاریخچه حرم و زیباییهای بینظیر آن آشنا کنیم.
تاریخچه شاهچراغ شیراز
شاهچراغ شیراز یکی از قدیمیترین و باشکوهترین بناهای مذهبی ایران است که قدمت آن به قرن ششم هجری قمری بازمیگردد. این مکان مقدس، محل آرامگاه حضرت احمدابنموسیکاظم (ع)، فرزند ارشد امام موسی کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع)، است که برای بسیاری از مسلمانان بهویژه شیعیان، ارزش والایی دارد. تاریخچه حرم شاهچراغ روایتگر فراز و نشیبهایی است که این بنا در طول قرنها تجربه کرده است؛ از ساخت اولیه در دوران اتابکان فارس تا مرمتهای گسترده در دوران صفویه، قاجار و معاصر.
در قرن ششم هجری، به فرمان امیر مقربالدین بدرالدین، نخستین گنبد و بقعه برای این آرامگاه ساخته شد. بعدها در دوران ایلخانی، ملکه تاشیخاتون نقش مهمی در توسعه این مکان ایفا کرد؛ او نهتنها بارگاه را بازسازی کرد، بلکه مدرسهای در جوار آن تأسیس و املاکی را وقف این حرم کرد.
زلزلههای متعدد و جنگها، در طول تاریخ به این بنا آسیب رساندند، اما هر بار، شاهچراغ شیراز با همت حاکمان وقت بازسازی و بهبود یافت. یکی از چشمگیرترین مرمتها در دوران نادرشاه افشار انجام شد که گنبد بازسازی و قندیلهای طلایی در آن نصب شدند. آخرین بازسازیهای گسترده در دوران پهلوی و پس از انقلاب اسلامی صورت گرفت که باعث تقویت گنبد، کاشیکاریهای زیبا و توسعه صحنها شد.
اگر به دنبال شناخت دیگر جاهای دیدنی شیراز هستید، حتماً بازدید از شاهچراغ و لمس تاریخ پرفراز و نشیب آن را در برنامه خود قرار دهید. این مکان تنها یک زیارتگاه نیست، بلکه گنجینهای از هنر و تاریخ ایران بهشمار میرود.

شاهچراغ کیست؟
شاهچراغ لقب حضرت احمدابنموسیکاظم (ع)، فرزند ارشد امام موسی کاظم (ع) و برادر بزرگوار امام رضا (ع)، است. ایشان یکی از چهرههای برجسته خاندان اهلبیت (ع) بوده و بهدلیل تقوا، کرامت و محبت فراوانی که نسبت به مردم داشت، در میان شیعیان از محبوبیت و احترام ویژهای برخوردار بود. حضرت احمدابنموسیکاظم (ع) از حامیان امامت برادرش، امام رضا (ع)، بود و زندگی خود را در مسیر حمایت از حق و مقابله با ظلم سپری کرد.
لقب «شاهچراغ» بهدلیل داستانی معنوی و زیبا به ایشان نسبت داده شده است. شاهچراغ شیراز، بهعنوان محل آرامگاه این شخصیت بزرگوار، یکی از جاهای دیدنی شیراز است و برای مسلمانان بهویژه شیعیان، زیارتگاه ارزشمندی بهشمار میرود. ایشان نماد اخلاص، شجاعت و پایداری در مسیر دین و حق هستند و بازدید از آرامگاه ایشان فرصت مناسبی برای آشنایی با تاریخ پرافتخار خاندان اهلبیت (ع) است.
مادر شاهچراغ کیست؟
مادر حضرت احمدابنموسیکاظم (ع)، معروف به شاهچراغ، بانویی با نام اماحمد است. ایشان از زنان بزرگوار و برجستهای بوده که از لحاظ ایمان، تقوا و فضائل اخلاقی مورد احترام بوده است. اماحمد در تاریخ اسلام بهعنوان مادری مؤمن و پاکدامن شناخته میشود که نقش مهمی در تربیت فرزندی چون شاهچراغ ایفا کرده است.
حضرت احمدابنموسیکاظم (ع) به سبب تربیت در دامان چنین بانویی، از ویژگیهای اخلاقی والا و شخصیتی برجسته برخوردار بوده است. عشق به خاندان اهلبیت (ع) و وفاداری بینظیر ایشان به امام رضا (ع) تا آخرین لحظات زندگی، نشاندهنده تأثیر عمیق تربیت مادرشان است.
آرامگاه احمدابنموسیکاظم (ع) در شاهچراغ شیراز قرار دارد و از مهمترین اماکن مذهبی ایران بهشمار میرود که هر ساله زائران زیادی برای ادای احترام به ایشان به این مکان مقدس سفر میکنند.
داستان شاهچراغ چیست؟
داستان شاهچراغ شیراز، روایتی از ایمان، وفاداری و مقاومت در برابر ظلم است که در تاریخ شیعه جایگاه ویژهای دارد. حضرت احمدابنموسیکاظم (ع)، معروف به شاهچراغ، فرزند ارشد امام موسی کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) بود. او در زمان خلافت عباسیان برای دیدار با امام رضا (ع) و حمایت از ایشان در مسیر حرکت به طوس (مشهد امروزی) راهی ایران شد.
هنگامی که شاهچراغ به همراه گروهی از یاران وفادار خود وارد شیراز شد، مأموران عباسی که از نفوذ و محبوبیت او نگران بودند، درصدد دستگیری و قتل ایشان برآمدند. به دستور حاکم وقت، نیروهای عباسی به منزلگاهی که حضرت احمدابنموسی در آن اقامت داشت حمله کردند. در جریان این درگیری، حضرت احمد مورد اصابت ضربه شمشیری بر سر قرار گرفت و به شهادت رسید. پیکر ایشان پس از شهادت در محلی دفن شد که امروزه بهنام حرم شاهچراغ شناخته میشود.
پس از گذشت چند قرن، در زمان حکومت آلبویه، قبر حضرت شاهچراغ بهصورت معجزهآسا کشف شد.
علت نامگذاری حضرت شاهچراغ
داستان نامگذاری شاهچراغ شیراز به یکی از وقایع معجزهآسا و جذاب تاریخ این زیارتگاه بازمیگردد. پس از شهادت حضرت احمدابنموسیکاظم (ع) به دست مأموران عباسی، پیکر مطهر ایشان در زیر تل خاکی در منطقهای از شیراز به خاک سپرده شد. با گذشت زمان، این مکان ناشناخته باقی مانده بود و هیچ نشانهای از مدفن ایشان وجود نداشت.
روایت شده است که در دوران حکومت آلبویه، شبهای جمعه، نور خیرهکنندهای از یک تل خاکی در حوالی شیراز به آسمان میتابید. این نور بارها تکرار شد و توجه یکی از ساکنان محل را جلب کرد. او با مشاهده این نور شگفتانگیز به این باور رسید که مکانی مقدس در زیر این تل خاکی وجود دارد. این خبر به گوش حاکم وقت، امیر عضدالدوله دیلمی، رسید. او تصمیم گرفت شخصاً به بررسی این واقعه بپردازد.
در یکی از شبهای جمعه، حاکم به همراه گروهی از افراد خود به محل نور آمد و منتظر ماند. هنگامی که نور دوباره ظاهر شد، حاکم با تعجب و هیجان فریاد زد: «شاه، چراغ!» این عبارت، اشارهای به نور خیرهکننده و باشکوهی بود که او را شگفتزده کرده بود. پس از بررسی محل، قبر حضرت احمدابنموسی (ع) کشف شد. عضدالدوله پس از این رویداد دستور ساخت بنایی بر فراز این قبر داد و این مکان از آن زمان به شاهچراغ مشهور شد.
چه کسانی در شاهچراغ دفن شدند؟

حرم شاهچراغ شیراز نهتنها محل آرامگاه حضرت احمدابنموسیکاظم (ع)، بلکه محل دفن شخصیتهای مذهبی و تاریخی برجستهای است. در طول تاریخ، بسیاری از افراد مشهور و بزرگان در این مکان مقدس به خاک سپرده شدهاند. این افراد نقش مهمی در تاریخ شیراز و ایران داشتهاند و آرامگاه آنها به جذابیت معنوی این مکان افزوده است.
- حضرت سید میر محمد (ع)
سید میر محمد، برادر حضرت احمدابنموسی (ع) و یکی دیگر از فرزندان امام موسی کاظم (ع)، در نزدیکی حرم شاهچراغ دفن شدهاند. ایشان بهدلیل عبادات و زهد خود به «میر محمد عابد» شهرت دارند و زیارتگاه آرامگاه ایشان نیز در کنار شاهچراغ قرار دارد.
- شهید آیتالله سید عبدالحسین دستغیب
آیتالله سید عبدالحسین دستغیب، سومین شهید محراب و یکی از شخصیتهای برجسته انقلاب اسلامی، پس از ترور توسط منافقین در سال 1360 هجری شمسی، در حرم شاهچراغ به خاک سپرده شد. مقبره ایشان یکی از مکانهای پربازدید این حرم است.
- علما و شخصیتهای برجسته دیگر
- آیتالله حسنعلی نجابت شیرازی: از شاگردان برجسته علمای شیعه و همرزمان آیتالله دستغیب که در این مکان آرام گرفتهاند.
- میرزا ابوالقاسم سکوت: از عرفا و شاعران مشهور شیراز در قرن 13 هجری قمری.
- وصال شیرازی: شاعر، خوشنویس و عارف برجسته دوران قاجار که آثار ارزشمندی از خود بهجا گذاشته است.
- فرزندان وصال شیرازی: همچون وقار، حکیم، داوری، فرهنگ، توحید و یزدانی شیرازی، که هر کدام در عرصه هنر و علم تأثیرگذار بودهاند.
- سید ماجد بحرانی: فقیه، شاعر و محدث برجستهای که در قرن 11 هجری قمری زندگی میکرده است.
- سایر بزرگان تاریخ
- صادق خان زند و جعفر خان زند: از اعضای خاندان زندیه که در دوران حکومت خود به شکوه و عظمت شیراز کمک کردند.
- عسکرخان: یکی از خیرین و واقفان بزرگ حرم شاهچراغ.
- فضای حرم و مقابر
این آرامگاهها در صحن مطهر و بخشهای مختلف حرم شاهچراغ قرار دارند و فضایی روحانی و معنوی ایجاد کردهاند. بازدید از این مکان فرصتی برای ادای احترام به این بزرگان و درک عمق تاریخی و مذهبی این حرم است.
آرامگاههای این شخصیتهای برجسته تاریخی و مذهبی نشاندهنده اهمیت فرهنگی و معنوی شاهچراغ شیراز هستند. این مکان نهتنها محل زیارت، بلکه نمادی از تاریخ پرشکوه ایران و اسلام است که بازدید از آن تجربهای ارزشمند و تأثیرگذار خواهد بود.
معماری شاهچراغ شیراز

شاهچراغ شیراز از جمله بناهایی است که با زیبایی خیرهکننده و طراحی منحصربهفرد، شاهکاری از هنر اسلامی و معماری ایرانی را به نمایش میگذارد. این مجموعه با گنبدها، آینهکاریهای باشکوه، کاشیکاریهای ظریف و صحنهای بزرگ، نمایانگر تاریخ و فرهنگ غنی ایران است.
ساختار کلی بنا
آرامگاه شاهچراغ شیراز در قرن ششم هجری قمری و در دوران اتابکان فارس ساخته شد. این بنا در طول قرنها تحت تأثیر مرمتها و بازسازیهای مختلف، شکل و فرم نهایی خود را یافته است. معماری حرم با استفاده از تکنیکهای منحصربهفرد ایرانی، سبک آذری و تزیینات اسلامی، هویتی خاص به این مکان بخشیده است.
گنبد شاهچراغ
گنبد اصلی حرم از مهمترین ویژگیهای این بنا است که نمایی باشکوه به آن بخشیده است. گنبد کنونی که بر روی اسکلت آهنی ساخته شده، با کاشیهای معرق و نقشهای اسلامی زیبا تزیین شده است. این گنبد بارها در طول تاریخ بازسازی شده و آخرین مرمتهای آن در دوران معاصر انجام گرفته است. ارتفاع گنبد و کاشیکاریهای رنگی، شکوه خاصی به نمای بیرونی حرم بخشیدهاند.
آینهکاریهای باشکوه
فضای داخلی حرم با آینهکاریهای خیرهکننده پوشیده شده است. این آینهکاریها که در قرن 13 هجری شمسی تکمیل شدهاند، با ظرافت و دقت، نور را در تمام فضای حرم منعکس میکنند و فضایی معنوی و آرامشبخش ایجاد میکنند. استفاده از نقوش اسلیمی در آینهکاریها و تزیینات سقفها، از دیگر ویژگیهای برجسته این معماری است.
کاشیکاریها و منبتکاریها
سردرهای حرم و ایوانهای آن با کاشیکاریهای زیبا و منبتکاریهای ظریف تزیین شدهاند. این کاشیکاریها که شامل نقوش گل و بته، خطوط کوفی و ثلث و طرحهای هندسی هستند، نمونهای عالی از هنر ایرانی بهشمار میروند. سقف ایوانها نیز با چوبهای منبتکاری شده و طراحی پیچیده تزئین شده است.
صحنها و حیاطها
حرم شاهچراغ دارای صحنها و حیاطهای بزرگی است که زائران و بازدیدکنندگان میتوانند در آنها به زیارت و استراحت بپردازند. صحن مطهر یکی از بزرگترین صحنهای این مجموعه است که با حوضهای بزرگ، حجرههای مزین و کفپوشهای سنگی، فضایی روحانی را ایجاد کرده است. این صحنها به سبک معماری ایرانی طراحی شده و حس تقارن و زیبایی در آنها بهوضوح دیده میشود.
منارهها و سردرهای ورودی
حرم شاهچراغ دارای دو مناره در دو طرف ایوان اصلی است که با کاشیهای فیروزهای و نقشهای اسلیمی پوشیده شدهاند. سردرهای ورودی نیز با نقوش برجسته و خوشنویسیهای اسلامی تزیین شده و جلوهای خاص به این بنا بخشیدهاند.
تغییرات و مرمتها
در دورههای مختلف، پادشاهان و افراد سرشناس اقدامات زیادی برای حفظ و توسعه این مکان انجام دادهاند:
- ملکه تاشی خاتون در دوره ایلخانی دستور بازسازی گستردهای را صادر کرد.
- شاه اسماعیل صفوی و نادرشاه افشار در دوران صفویه و افشاریه مرمتهایی در گنبد و فضای داخلی انجام دادند.
- در دوران معاصر، بازسازی و توسعه حرم با استفاده از مصالح مدرن و حفظ اصالت تاریخی بنا ادامه یافت.
شاهچراغ شیراز تنها یک مکان مذهبی نیست، بلکه اثری تاریخی و هنری است که نمایانگر اوج معماری اسلامی و ایرانی است. بازدید از این بنا نهتنها فرصتی برای زیارت بلکه تجربهای غنی از زیباییشناسی هنر ایرانی-اسلامی خواهد بود. اگر به جاهای دیدنی شیراز علاقه دارید، حتماً بازدید از این شاهکار معماری را در برنامه خود قرار دهید.
شاهچراغ شیراز کجاست؟

شاهچراغ شیراز در مرکز تاریخی این شهر قرار گرفته و بهعنوان یکی از مهمترین زیارتگاههای مذهبی و فرهنگی ایران شناخته میشود. این آرامگاه، محل دفن حضرت احمدابنموسیکاظم (ع)، برادر امام رضا (ع)، است و سالانه میزبان هزاران زائر و گردشگر از سراسر ایران و جهان است. معماری باشکوه، فضای معنوی و نزدیکی به دیگر جاذبههای تاریخی، این مکان را به یکی از مهمترین نقاط دیدنی شیراز تبدیل کرده است.
- آدرس شاهچراغ شیراز: استان فارس، شهر شیراز، میدان احمدی، خیابان ۹ دی، جنب خانه تاریخی منطقینژاد.
- مسیرهای دسترسی به شاهچراغ
- با خودرو شخصی: اگر با خودرو شخصی سفر میکنید، میتوانید از طریق خیابان لطفعلیخان زند به میدان احمدی برسید. پارکینگهای متعددی در نزدیکی حرم برای توقف خودرو وجود دارد.
- با تاکسی یا اسنپ: در هر نقطه از شهر شیراز، با استفاده از تاکسیهای شهری یا اپلیکیشنهای حملونقل آنلاین (اسنپ یا تپسی) بهراحتی میتوانید به حرم شاهچراغ برسید. کافی است مقصد را میدان احمدی یا شاهچراغ تنظیم کنید.
- با اتوبوس: ایستگاه اتوبوس ۹ دی در نزدیکی حرم قرار دارد. این ایستگاه، خطوط مختلفی از نقاط اصلی شهر را پوشش میدهد و دسترسی به شاهچراغ را ساده میکند.
- از فرودگاه شیراز: فاصله فرودگاه بینالمللی شیراز تا شاهچراغ حدود ۲۰ دقیقه با خودرو است. تاکسیهای فرودگاهی و اپلیکیشنهای حملونقل آنلاین، بهترین گزینه برای این مسیر هستند.
بهترین زمان برای بازدید از شاهچراغ، صبح زود یا هنگام غروب است که علاوهبر خلوتتر بودن، میتوانید از نورپردازیهای زیبا و فضای آرامشبخش حرم لذت ببرید.
جاهای دیدنی نزدیک به حرم شاهچراغ
شاهچراغ شیراز بهعنوان یکی از اصلیترین جاذبههای مذهبی و فرهنگی شهر، در مرکز تاریخی شیراز قرار دارد. این موقعیت باعث شده که بسیاری از جاهای دیدنی شیراز در فاصلهای نزدیک به این حرم مطهر باشند. از بازارهای سنتی گرفته تا مساجد تاریخی و باغهای دیدنی، همه این مکانها فرصت تجربهای غنی از فرهنگ و تاریخ شهر شیراز را برای شما فراهم میکنند.
- بازار وکیل: بازاری تاریخی با معماری باشکوه که در قلب شیراز قرار دارد. این بازار، یکی از مهمترین مراکز خرید سوغات و صنایعدستی است.
- آدرس: شیراز، خیابان زند، ضلع شرقی میدان شهرداری.
- مسجد وکیل: یکی از آثار برجسته دوره زندیه که با کاشیکاریهای زیبا و معماری خاص خود شناخته میشود.
- آدرس: شیراز، خیابان طالقانی، نزدیک بازار وکیل.
- مسجد نصیرالملک (مسجد صورتی): مشهور به پنجرههای رنگارنگ که هنگام تابش نور خورشید، فضای داخل آن جلوهای بینظیر دارد.
- آدرس: شیراز، خیابان لطفعلیخان زند، محله گودعربان.
- باغ نارنجستان قوام: باغی زیبا با عمارتی به سبک قاجاری که هنر معماری ایرانی را به نمایش میگذارد.
- آدرس: شیراز، خیابان لطفعلیخان زند، نرسیده به خیابان زینبیه.
- مسجد عتیق: یکی از قدیمیترین مساجد شیراز که قدمت آن به دوره صفاریان بازمیگردد.
- آدرس: شیراز، خیابان حضرتی.
- حمام وکیل: حمامی تاریخی با معماری فوقالعاده که اکنون به موزه تبدیل شده است.
- آدرس: شیراز، خیابان طالقانی، نزدیک بازار وکیل.
برای بازدید از این جاهای دیدنی شیراز و آشنایی با تاریخ و فرهنگ این شهر زیبا، میتوانید با تورهای گردشگری سفرتاپ همراه شوید و یک روز پرخاطره را در کنار شاهچراغ و جاذبههای نزدیک آن سپری کنید.

یک تجربه معنوی در جوار شاهچراغ
زیارت از شاهچراغ شیراز نهتنها یک تجربه معنوی بینظیر بلکه فرصتی برای لمس زیباییهای معماری اسلامی و آشنایی با تاریخ و فرهنگ این مکان مقدس است. حضور در این حرم مطهر آرامش عمیقی به همراه دارد و بازدید از جاهای دیدنی اطراف آن، سفر شما را به شیراز غنیتر و جذابتر میکند.
اگر قصد دارید این سفر معنوی و تاریخی را بیدغدغه تجربه کنید، با سفرتاپ همراه شوید تا برنامهریزی و بازدید از تمامی جاذبهها به سادهترین شکل ممکن انجام شود.