جاهای دیدنی جنوب تهران؛ بافته با عمق تاریخ

تهران را که از دور نگاه کنی، شهری شلوغ می‌بینی که همه مردمش مشغول کاری هستند. اما این شهر جاذبه‌های گردشگری و جاهای دیدنی زیادی دارد که از شمال گرفته تا جنوب و شرق و غرب، نمادی از تاریخ و فرهنگ گذشته هستند. باتوجه‌به اینکه جنوب تهران بافتی قدیمی از زمان قاجار و قبل از آن دارد و خیلی از مردم با جاذبه‌های آن آشنا نیستند، در این مقاله از مجله گردشگری سفرتاپ به معرفی جاهای دیدنی جنوب تهران می‌پردازیم، پس کفش‌وکلاه کنید که قرار است سفری به عمق تاریخ داشته باشیم.

بازار تهران

بازار بزرگ نه‌تنها یکی از جاهای دیدنی رایگان تهران، بلکه بزرگ‌ترین مرکز تجارت در این شهر است. جالب است بدانید، انگلیسی‌ها کلمه Bazaar را از همین بازارهای قدیمی خودمان وام گرفته‌اند.

بازار بزرگ یادگاری از دوره قاجار است و کوچه‌های تودرتوی آن خاطرات زیادی از این دوران دارند. یکی از دلایل محبوبیت بازار به‌عنوان جاهای دیدنی جنوب تهران، بازدید از جاذبه‌هایی منحصربه‌فردی است که انگار به خورد بافت آن رفته‌اند. البته در کنار همه این ساختمان‌های تاریخی، بازار بزرگ به‌عنوان جایی شناخته می‌شود که همه‌چیز ارزان‌تر است. پس علاوه‌بر خرید از چندصد مغازه می‌توانید از جاهای دیدنی زیر هم بازدید کنید.

• خانه ملک؛
• چهارسوق بزرگ؛
• کلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس مقدس؛
• امام‌زاده سید اسماعیل؛
• امام‌زاده زید؛
• کاخ گلستان.

موزه ایران باستان

موزه ملی ایران که به آن موزه ایران باستان هم می‌گویند از جمله قدیمی‌ترین و ارزشمندترین موزه‌های ایران است. در این مرکز بزرگ، نمونه‌هایی خارق‌العاده از تاریخ ایران باستان از دوران پارینه‌سنگی تا دوران ساسانی و همین‌طور دوره اسلامی در نازونعمت نگهداری می‌شوند.

در طبقه اول موزه به دوران پیش‌ازتاریخ می‌روید. در طبقه همکف، روی ماه داریوش اول را خواهید دید و مرد نمکی توجه شما را جلب می‌کند. طبقه اول و دوم به‌ترتیب شامل آثار دوره تیموریان تا قاجار و دوره صدر اسلام تا دوره ایلخانی است. با این همه آثار برجسته از دوره‌های گذشته، موزه ایران باستان مثل یک کلاس درس تاریخ می‌ماند.

موزه آبگینه

موزه آبگینه یکی دیگر از جاهای دیدنی تهران است که حتی اسمش هم شما را برای بازدید وسوسه می‌کند. چون اینجا اولین موزه شیشه و سفال در ایران است. ظرف‌های دوره کاشانی و سیلندرهای شیشه‌ای معبد چغازنبیل و همین‌طور ظرف‌های لاجوردی دوره ایلخانی و زرین کاسه‌های دوره سلجوقی، همگی در این موزه زندگی می‌کنند.
افرادی که به سفال و شیشه و تاریخ و هنر دست ایرانی‌های اصیل علاقه دارند، از دیدن این موزه سرشار از لذت و غرور خواهند شد. موزه آبگینه 6 تالار به شرح زیر دارد.

• تالار مینا؛
• تالار لاجورد؛
• تالار زرین‌فام؛
• تالار سمعی و بصری؛
• تالار بلور؛
• تالار صدف

سردر باغ ملی

سردر باغ ملی یکی از جاهای دیدنی جنوب تهران است که با هدف ورود به میدان مشق در دوره حکومت فتحعلی‌شاه قاجار ساخته شد. برای همین هم به آن دروازه میدان مشق هم می‌گفتند. منظور از میدان مشق جایی نیست که در آن مشق می‌نویسند، در واقع منظور، مشق قشون شاهنشاهی به‌معنای مارش فرانسوی بود.
اینجا را بین سال‌های 1301 تا 1304 ساختند و قبل از شروع جنگ جهانی دوم هم افتتاح شد. پهنای سردر حدود 27 متر است و در دل آن دربی چوبی هست که دورتادور آن را کاشی‌هایی پُر از نقش و نگار و شعر گرفته‌اند.

خیابان لاله زار

لاله‌زار یکی از قدیمی‌ترین خیابان‌های تهران است که تا همین چند سال پیش، راسته‌ای شلوغ و پُر از اجناس مختلف بود. در این خیابان، مراکز فرهنگی و هنری زیادی مثل تئاتر و سینما هم هست که بار فرهنگی سنگینی را روی دوش لاله‌زاد گذاشته است.
این خیابان تغییرات زیادی از صنف‌های مختلف داشته و حالا به بورس لوازم الکتریکی تبدیل شده است. البته آن دوروبر می‌توانید چند مغازه کیف و کفش چرم و لباس هم پیدا کنید. متاسفانه، لاله‌زار حالش نزار است و جانی برای ایستادن ندارد. پس باید زودتر برایش فکری کرد چون خیلی از ساختمان‌ها مثل پیرمردهای خسته از روزگار نیاز به تکیه‌گاه دارند.

کارخانه آرگو

آرگو اولین کارخانه آبجوسازی ایران بود که در دوره پهلوی اول و حوالی میدان فردوسی ساخته شد. کارخانه حدود 20 سالی فعالیت کرد اما با بزرگ‌تر شدن محله‌های مختلف تهران، اهالی منطقه هم دور کارخانه را گرفتند. همین باعث شد تا صدای اعتراض به بوی الکل و مخمر بالا رود. بنابراین در سال 1330 به‌خاطر آسایش مردم، کارخانه آرگو بسته شده و آن را به منطقه مهرآباد جنوبی منتقل کردند.
این سال‌هایی که کارخانه آرگو بسته بود، هر روز چشم‌به‌راه کسی بود تا از تنهایی نجاتش دهد. بالاخره بعد از سال‌ها و در سال 1393، حمیدرضا پژمان (کارگران و مجموعه‌دار)، جانی دوباره به کارخانه داد. حالا گالری‌های مختلفی اینجا برگزار می‌شود و فضای داخلی آن با دیوارهای آجری میزبان آثار فاخر زیادی است و آرگوی پیر هم لبخند می‌زند.

موزه عبرت

موزه عبرت در دوران پهلوی یکی از مخوف‌ترین ساختمان‌هایی بود که در آن سیاسیون را شکنجه می‌کردند. اما از درد و رنج آمیخته با آجر به آجر این ساختمان که بگذریم، موزه عبرت نشانه‌ای از زیباترین سبک معماری دوّار است. راهروهای تودرتو ویژگی اصلی ساختمان هستند و هر اتاق به واقعه‌ای غم‌انگیز اشاره دارد.
ساختمان را طوری ساختند که فرار از آن غیرممکن باشد. پس آمدنتان با ساواک بود و رفتنتان با خدا. حالا این ساختمان به موزه تبدیل شده تا نشانی از دوران شکنجه مخالفان شاه باشد.

پارک شهر

پارک شهر یکی از معروف‌ترین پارک های تهران است که خیلی از مردم تهران و حتی شهرهای دیگر با آن خاطره‌های دلنشینی دارند. این پارک در سال 1339 افتتاح شده و به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین پارک‌های شهر تهران شناخته می‌شود.
مساحت پارک حدود 25 هکتار است و 8 درب ورودی دارد. بیشتر از 17 هکتار پارک شامل فضای سبز بوده و مابقی شامل موارد زیر می‌شود.

• دریاچه مصنوعی؛
• آب‌نما؛
• مسیر پیاده‌روی؛
• زمین بازی بچه‌ها؛
• موزه صلح؛
• باغ پرندگان؛
• کتابخانه مرکزی

اطلاعات و نحوه دسترسی به پارک شهر در ادامه آمده است.

کاخ گلستان

کاخ گلستان یکی از زیباترین و تکرارنشدنی‌ترین جاهای تاریخی جنوب تهران است که همه باید از آن بازدید کنند. این اثر جاودان که در ضلع شمالی میدان ارگ قرار گرفته، معماری بی‌نظیر و تزئیناتی منحصربه‌فرد دارد. طوری که به قول فریدون مشیری عزیز باید گفت: «مژه بَر هم نزنم تا که زِ دستم نرود ناز تو به قدرِ مژه بَر هم زدنی».
علاوه‌براین، رویدادهای تاریخی مهم و تالارها و عمارت‌هایی که در ساختار و زیبایی کم از کاخ گلستان ندارند، باعث شده تا اینجا مانند اثر هنری زنده‌ای باشد. از جمله عمارت‌ها و ساختمان‌های کاخ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• تکیه دولت؛
• عمارت خروجی؛
• اندرون و خوابگاه ناصری؛
• شمس‌العماره؛
• محوطه کاخ گلستان؛
• کاخ اختصاصی؛
• خلوت کریمخانی؛
• عمارت بادگیر؛
• تالار الماس؛
• کاخ بیض؛
• کتابخانه کاخ گلستان

مسجد ارگ

یکی از جاهای دیدنی جنوب تهران که شهرت زیادی دارد، مسجد ارگ است. این مسجد در بافت تاریخی شهر و نزدیک به میدان ارگ و بازار بزرگ تهران قرار دارد. مسجد و مدرسه به‌دست امیرقاسم‌خان قوانلو قاجار، داماد فتحعلی‌شاه و پدربزرگ ناصرالدین شاه قاجار (پدر مهدعلیا) ساخته شد.
به دستور مهدعلیا و به یاد پدرش، امیرقاسم‌خان قوانلو قاجار، در بنای مسجد و مدرسه تغییراتی دادند و همین موضوع باعث شد تا با اسم «مسجد مادر شاه» شهرت پیدا کند. با تخریبی کوچکی که در سال 1328 رخ داد و بعد از آن مسجد را بازسازی کردند، اسم تازه‌ای هم برای آن انتخاب شد. از آن زمان بود که مسجد مادر شاه را با اسم مسجد ارگ شناختند.

آتشکده آدریان

آتشکده آدریان یکی از عبادتگاه‌های مهم زرتشتی‌های مقیم تهران در جنوب شهر است. ظاهر ساختمان شباهت زیادی به دیگر عباتگاه‌های این قوم اصیل ایرانی دارد. به‌خاطر معماری خاص و ظرافت‌هایی که در بنای ساختمان می‌بینید، آدریان به‌عنوان زیباترین آتشکده ایران شناخته می‌شود.
درب چوبی بزرگ، ستون‌هایی با سردیس‌های کنده‌کاری شده و سردری که به نماد دین زرتشت مزین شده است از جمله ویژگی‌های مهم بنا هستند. از بخش‌های مختلف آتشکده آدریان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• سالن نیایش؛
• محل نگهداری آتش مقدس؛
• عمارت شرقی و غربی؛
• آشپزخانه؛
• جایگاه پخت نان؛
• سالن‌های پذیرایی؛
• سالن برگزاری جلسات

کلیسای حضرت مریم

کلیسای مریم مقدس یکی دیگر از جاهای دیدنی جنوب تهران و عبادتگاه ارامنه است. بنای کلیسا را معماری روسی به‌اسم «نیکلای مارکوف» ساخت. معماری بنا بسیار عجیب و شبیه به صلیب است. کلیسا 3 درب ورودی دارد که یکی از آن‌ها درست روبه‌روی محراب باز می‌شود.
معمار کلیسا را طوری ساخته که پنجره‌های آن نور کافی به محراب بتابانند. ناقوس‌خانه گنبدی‌شکل کلیسای مریم مقدس که در سمت غربی بنا قرار گرفته برای خودش نمونه‌ای زیبا از هنر دستان سازنده‌های قدیمی است.

کنیسه حییم

کنیسه حییم اولین عبادتگاه قوم یهود است که بیرون از محله عودلاجان قرار دارد. اگر یهودی‌ها در حال برگزاری مراسم‌های مذهبی باشند، احتمالا بازدید از این مکان تاریخی مهم با محدودیت‌هایی همراه خواهد بود.
کنیسه حییم تنها موزه ملی کلیمی‌ها در ایران هم هست که در فهرست آثار ملی هم ثبت شده است. بنای این کنیسه به دوره قاجار برمی‌گردد و 2 نفر از تاجرها و بازرگان‌های کلیمی معروف آن زمان (اسحاق مردخای و اسحق صدق) آن را ساختند.

رزرو جاهای دیدنی جنوب تهران از سفرتاپ

جنوب تهران بافتی قدیمی و تاریخی دارد. همین‌ موضوع باعث شده تا نُقل محافل گردشگری این شهر باشد. جاهای دیدنی جنوب تهران شامل بازار بزرگ با آن ابهت و دالان و تیمچه‌های رنگارنگ، کاخ گلستان و موزه‌هایی هستند که نمونه‌هایی از تاریخ کهن را به نمایش گذاشته‌اند. در این مقاله با جاهایی آشنا شدید که دست‌دردست تاریخ دارند. حالا اگر دلتان می‌خواهد این پنجشنبه و جمعه سری به جاهای دیدنی معرفی شده بزنید، می‌توانید بلیط ورود را از سفرتاپ بخرید.