سفر به موزه فرش تهران؛ اولین و بزرگ‌ترین موزه فرش جهان

از بین ۸۳۳ موزه‌ای که در ایران فعال هستند، موزه فرش تهران به دلیل اینکه اولین موزه فرش جهان است، اهمیت ویژه‌ای دارد. این موزه در روز ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۶ افتتاح شد و در ضلع شمالی پارک لاله تهران قرار گرفته است. همچنین، فضای گسترده و ۱۲ هزار متری آن، شامل بیش از ۲۱۰۰ قالی نفیس و دستباف می‌شود که هنر دست ایرانیان هستند. از طرفی، موقعیت مکانی آن طوری است که به بسیاری از مکان‌های دیدنی تهران دسترسی پیدا می‌کنید. در این مطلب از مجله گردشگری سفرتاپ، به سراغ موزه فرش تهران می‌رویم و تاروپود آن را رَج‌به‌رَج بررسی می‌کنیم.

نگاهی به تاریخچه موزه فرش

موزه فرش ایران در دوران پهلوی دوم ساخته شد؛ هدف اصلی از تأسیس این موزه ایرانی‌الاصل، حفظ و معرفی ارزش‌های تاریخی و هنری فرش ایرانی بود. موزه فرش ایران علاوه بر نمایش قالی‌های نفیس از شهرهای مختلف کشور، مکانی برای پژوهش در هنر فرش‌بافی هم محسوب می‌شود.
جالب است بدانید که ساختمان موزه ابتدا در دهه ۱۳۴۰ برای ایجاد گالری فرش طراحی شده بود. اما این پروژه در همان سال نیمه‌کاره رها شد و سال‌ها به حالت متروکه باقی ماند. بعد از گذشت حدود ۱۵ سال، در اوایل سال ۱۳۵۵ بازسازی و تغییرات اساسی آن شروع شد.
موزه در روز ۲۲ بهمن ۱۳۵۶ به‌طور رسمی افتتاح شد و به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی تهران به فعالیتش ادامه داد. این روند طولانی نشان می‌دهد که موزه فرش از همان ابتدا با چالش‌های بسیاری همراه بود؛ اما در حال حاضر به یکی از ارزشمندترین گنجینه‌های فرهنگی ایران تبدیل شده است.

جزئیات کمتر گفته‌شده از گذشته این موزه

آنچه که موزه فرش را خاص‌تر از سایر موزه‌های ایران می‌سازد مسیری است که این بنا طی کرد تا به جایگاه فعلی برسد. در طراحی این بنا، تلاش شد تا نمادهایی از ساختار فرش ایرانی در نمای بیرونی ساختمان هم بازتاب پیدا کنند. اگر به معماری آن نگاه کنید، می‌بینید که هم‌راستا با هویت محتوای درونش یعنی فرش و قالی ایرانی است. همین موضوع باعث شده است که بازدیدکنندگان قبل از ورود به سالن‌ها، با ظرافت و نمادگرایی خاص این هنر رو‌به‌رو شوند.
از طرف دیگر، بسیاری از پژوهشگران داخلی و خارجی هم علاقه خود را در طول این سال‌ها نشان داده‌اند. آن‌ها از همان سال‌های ابتدایی تأسیس، موزه را محلی برای بررسی و مستندسازی تاریخ هنر فرش ایران در نظر گرفتند.

آدرس موزه فرش

موزه فرش تهران در یکی از بهترین نقاط شهر قرار دارد تا دسترسی برای گردشگران داخلی و خارجی آسان باشد.
موقعیت مکانی این موزه نسبت به سایر موزه‌های تهران طوری است که به جاذبه‌های اطراف هم دسترسی دارید.

• آدرس دقیق: تهران، میدان انقلاب، ضلع شمالی پارک لاله، روبه‌روی فروشگاه صنایع دستی ایران

• آدرس صفحه اینستاگرام: carpet.museum.iran@
• اگر از میدان آزادی به سمت موزه حرکت می‌کنید، به خط متروی شماره ۴ (خط زرد) بروید و در ایستگاه میدان انقلاب پیاده شوید. از آنجا با تاکسی (8 دقیقه) یا پیاده‌روی (22 دقیقه) به پارک لاله و سپس موزه فرش برسید. مسیر اتوبوس‌های تندرو (BRT) هم یکی دیگر از گزینه‌های راحت برای دسترسی به این مکان فرهنگی ارزشمند است.

آشنایی با سالن‌های موزه فرش

موزه فرش تهران با مساحت حدود ۳۴۰۰ متر مربع، دارای دو سالن اصلی است که هر کدام کارکرد متفاوتی دارند. طراحی این دو بخش با دو هدف مختلف انجام شده است؛ اول اینکه بازدیدکنندگان از گنجینه دائمی موزه بازدید کنند و دوم اینکه فرصت تماشای نمایشگاه‌های موقت و موضوعی را داشته باشند.

در جدول زیر، مقایسه‌ای مختصر از این دو سالن را می‌بینید:

سالن اول موزه؛ نمایش دائمی فرش‌ها

سالن اصلی موزه همان بخشی است که بیشترین جذابیت را برای علاقه‌مندان به تاریخ و هنر فرش دارد. در این سالن، مجموعه‌ای از قالی‌های ارزشمند به نمایش گذاشته شده است که قدمت بعضی از آن‌ها به قرن نهم هجری می‌رسد. 
فضای سالن طوری طراحی شده است که بازدیدکنندگان در آرامش و با تمرکز کافی به جزئیات هر اثر توجه کنند. در این بخش، بازدیدکننده با انواع فرش و قالی نفیس ایران به‌عنوان آثار هنری و تاریخی آشنا می‌شود.

سالن دوم موزه؛ نمایشگاه‌های موقت و موضوعی

سالن دوم معمولاً به نمایشگاه‌های مقطعی اختصاص دارد که در دوره‌های زمانی مختلف برگزار می‌شوند. این سالن فرصتی است که آثار معاصر، موضوعات فرهنگی یا مجموعه‌های خاص برای مدتی محدود در معرض دید عموم قرار بگیرند. با بازدید از این سالن، حتی افرادی که چند بار به موزه سر زده‌اند هم تجربه‌ای جدید و منحصربه‌فرد پیدا می‌کنند. در واقع، سالن دوم موزه پُل ارتباطی میان گذشته و امروز است؛ همچنین، بازدیدکنندگان با ابعاد گوناگون هنر و فرهنگ ایران آشنا می‌شوند.

آثار موزه فرش و گنجینه‌های هنر ایرانی

گنجینه موزه فرش شامل بیش از ۲۱۰۰ قالی نفیس دستباف و ماشینی و حدود ۱۵۰ قطعه فرش تاریخی است. هر کدام از این آثار نماینده بخشی از فرهنگ و هنر ایرانی محسوب می‌شود. این آثار هم ارزش هنری دارند و هم سَند تاریخ، هنر و تمدن ایران عزیزمان هستند.

در ادامه، بعضی از مشهورترین آثار تَکی این موزه را معرفی می‌کنیم:

فرش منقش به طرح حضرت عیسی مسیح همراه با حواریون

این فرش با طرحی معنوی و روحانی بافته شده که حضرت عیسی (ع) و یارانش را به تصویر می‌کشد. جزئیات ریز و ظریف در طراحی این اثر، آن را به یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های هنری موزه تبدیل کرده‌اند. در این فرش، عیسی مسیح با رَدای قرمز در بالای طرح ایستاده است و حواریون به ترتیب در نقطه‌به‌نقطه فرش به‌چشم می‌آیند.

قالیچه منقش به طرح میرزا کوچک‌خان جنگلی

این قالیچه با الهام از مبارزات میرزا کوچک‌خان طراحی شده و نوعی روایت از تاریخ معاصر ایران است. حضور آن در موزه، ارتباط میان هنر فرش و هویت ملی را نشان می‌دهد و برای علاقه‌مندان به تاریخ، جذابیت دارد. در این طرح، تصویری بسیار قدیمی از میرزا کوچک به چشم می‌خورد که 110 سال قدمت دارد.

فرش ترنجدار و قدمت‌دار ایرانی

یکی از آثار ماندگار موزه که با نقوش هندسی و ترنج‌های چشم‌نواز تزیین شده است. رنگ‌ها و تقارن طرح، این فرش را به اثری منحصربه‌فرد برای علاقه‌مندان به هنر سنتی بدل کرده‌اند. طبق نظر فرش‌شناسان و کارشناسان تاریخ، پیشینه فرش ترنج‌دار به 2500 سال قبل برمی‌گردد.

ریزبافت‌ترین فرش موزه با 120 رج

این فرش با ظرافتی مثال‌زدنی بافته شده و ریزبافت‌ترین فرش موجود در موزه است. هر رج آن گویای مهارت بی‌بدیل هنرمندانی است که ساعت‌های بی‌شمار برای خلقش صرف کرده‌اند. طبق گزارش اتحادیه قالیبافان تبریز، این فرش به کارگاه «عمو اوغلی» تعلق دارد که در دربار پهلوی فعالیت می‌کرد. این فرش با 120 رج و طرح افشان در سالن اول موزه فرش تهران به‌چشم می‌خورد.

فرش منقش به طرح هراتی یا ماهی درهم

این فرش یکی از نقوش پرطرفدار در فرش‌بافی ایران محسوب می‌شود که بیشتر در غرب کشور رواج داشته است. ترکیب مکرر نقوش ماهی‌مانند در این فرش، زیبایی خاصی دارد و بازدیدکنندگان را مجذوب خودش می‌کند. این قالی، تنها اثر ماندگار در موزه است که طرح واقع‌گرایانه از ماهی را نشان می‌دهد. نقش ماهی‌ها در این فرش معمولاً در قالب برگ‌های کوچک و خمیده است.

قالیچه‌های تصویری شاهنامه بایسنقری

این قالیچه‌ها برگرفته از داستان‌های شاهنامه هستند و صحنه‌های اسطوره‌ای را با جزئیات هنرمندانه بازآفرینی کرده‌اند. تماشای آن‌ها، علاوه بر جنبه هنری، مخاطب را با روایت‌های حماسی ایران نیز آشنا می‌سازد. ترکیب رنگ‌های قرمز، کرم و آبی در طرح‌های بی‌نظیر این قالیچه‌ها بیشتر از هر چیزی به‌چشم می‌آیند.

بلیط هواپیما تهران

رزرو هتل تهران

بلیط قطار تهران

بلیط اتوبوس تهران

ساعت بازدید از موزه فرش

برای بازدید از موزه فرش تهران، باید از ساعات کاری آن اطلاع داشته باشید تا برنامه‌ریزی دقیقی انجام دهید. این موزه در طول سال دارای زمان‌بندی متفاوتی در نیمه اول و دوم سال است که در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

قیمت بلیط موزه فرش در سال ۱۴۰۴

قیمت بلیط موزه فرش در سال ۱۴۰۴ توسط شورای اسلامی شهر تهران برای ایرانی‌ها و اتباع خارجی اعلام شده است. در جدول زیر به قیمت‌های بلیط سال جدید اشاره کرده‌ایم:

کافه و رستوران نزدیک موزه فرش

پس از بازدید از موزه فرش می‌توانید، برای استراحت یا صرف غذا به کافه‌ها و رستوران‌های اطراف آن سر بزنید. خوشبختانه، در نزدیکی پارک لاله و میدان انقلاب، گزینه‌های مختلفی برای دوستداران کافه‌گردی و رستوران‌گردی وجود دارند.

در جدول زیر ۵ کافه و ۵ رستوران نزدیک به موزه معرفی شده‌اند:

جاهای دیدنی نزدیک موزه فرش که باید بشناسید!

یکی از جذابیت‌های بازدید از موزه فرش این است که در قلب فرهنگی شهر تهران قرار دارد. به همین دلیل، اطراف آن پُر از مکان‌های دیدنی، تفریحی، گردشگری، تجارب و تاریخی است.
با کمک جدول زیر، علاوه بر بازدید از موزه، سایر جاهای دیدنی تهران برای خانواده ها را هم تجربه کنید:

قدم بعدی برای بازدید از موزه را با سفرتاپ بردارید!

همان‌طور که مطالعه کردید، موزه فرش تهران پنجره‌ای به تاریخ، فرهنگ و هنر اصیل ایران به شمار می‌آید. بازدید از این موزه تجربه‌ای است که شما را با ریزه‌کاری‌های هنر دست هنرمندان آشنا می‌کند. همچنین، فرصت مناسبی است که زیبایی‌های فرهنگ ایرانی را از نزدیک لمس کنید.
اگر در تهران زندگی می‌کنید، پیشنهاد می‌کنیم که با کمک مجله گردشگری سفرتاپ با سایر جاذبه‌های اطراف هم آشنا شوید. با کمک راهنماها و مطالب خواندنی ما، برنامه‌ای کامل برای گردشگری در تهران بزرگ بچینید. اگر هم در سایر شهرها سکونت دارید، از طریق سایت سفرتاپ بلیط هواپیما، اتوبوس یا حتی هتل خود را رزرو کنید.